Merkezi Kazakistan’ın başkenti Astana’da bulunan Türk Akademisi, 2019 yılından bu yana Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü ile ortaklaşa yürüttüğü kazılarda, Göktürk tarihine ışık tutacak önemli bulgulara ulaştı. Külliyenin, Göktürk yazısının yanı sıra Soğdca ve Çince metinler içeren yazıtıyla, Göktürk Devleti'nin en eski yazılı eserlerinden biri olduğu tespit edildi.
İlteriş Kutlug Kağan'ın Onuruna İnşa Edilen Bir Anıt
2022’de külliyede keşfedilen yazıtın üst kısmında Göktürkçe 12 satır ve Soğdca 6 satır metin bulunmuştu. 2023 yılında yazıtın alt kısmının da okunmasıyla 15 ek satır daha ortaya çıktı. Yazıtta özellikle "Türk" ve "Kutlug" ifadeleri dikkat çekerken, bu bulgular külliyenin, İkinci Türk Kağanlığı’nın kurucusu İlteriş Kutlug Kağan adına yapıldığını destekler nitelikte.
Göktürk Tarihine Yeni Bir Işık
Bilge Kağan ve Kül Tigin’in babası İlteriş Kutlug Kağan’a ait olan yazıt, "Türk" adının geçtiği ilk eser olarak kabul ediliyor ve Göktürk döneminin en eski yazılı eseri olma özelliğini taşıyor. Ayrıca yazıttaki Çince metinlerin çözümlenmesi için İç Moğolistan Üniversitesi’nden uzmanlar projeye dahil oldu.
Türk Akademisi, Moğolistan Bilimler Akademisi ile iş birliğini sürdürerek Nomgon Vadisi’ndeki kazıları devam ettirme kararı aldı. Bu çalışmalar, Türk tarihine dair yeni bilgilerin gün yüzüne çıkarılmasına katkı sağlamayı hedefliyor.
