Lahey-AA
İsrail'in BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansını (UNRWA) yasaklamasına ilişkin duruşmalar, Hollanda'nın idari başkenti Lahey'deki Barış Sarayı'nda 5 gün boyunca sürecek.
İlk gün BM, Filistin, Mısır ve Malezya'nın sunum yapacağı duruşmalarda, Türkiye dahil 39 devlet ve 4 uluslararası kuruluş, İsrail'in BM kuruluşlarına yönelik kısıtlamalarına ilişkin kanaatlerini sunacak.
BM adına sunum yapan Hukuk İşleri Genel Sekreter Yardımcısı Elinor Hammarskjöld, BM'nin, İsrail'in Filistin'de devam ettirdiği saldırıların sona erdirilmesi için çaba sarf etmeyi sürdürdüğünü belirterek, "Acilen ateşkese dönülmesi ve tarafların uluslararası hukuk yükümlülüklerine saygı göstermesi gerekiyor." dedi.
Gazze'ye 2 Mart'tan bu yana insani yardım girişine izin verilmediğine dikkati çeken Hammarskjöld, "Bu da Gazze'de yıkıcı sonuçlara neden oluyor. BM, ihtiyaç sahibi tüm insanlara yardım ulaşması noktasında çağrıda bulunmaya devam ediyor." diye konuştu.
İsrail'in saldırıları sonucu BM çalışanlarının da hayatını kaybettiğini aktaran Hammarskjöld, "Gazze'de 7 Ekim 2023'ten bu yana 295 BM personeli öldü." ifadesini kullandı.
Hammarskjöld, yerinden edilen nüfusun gıda, su, barınak ve hijyen ihtiyaçlarının sağlanmasının gerekliliğine vurgu yaparak, insani yardım için bölgede bulunan tıbbi yardım ve BM personelinin hiçbir şekilde hedef olamayacağının altını çizdi.
"Uluslararası hukuk ciddi şekilde ihlal edilmiştir"
Hammarskjöld, özellikle işgal altındaki Filistin topraklarında BM'ye ve personeline yönelik ihlallere ilişkin ciddi endişelerini dile getirerek, BM Tüzüğünün yasal çerçevesinin silahlı çatışma sırasında bile BM tesislerinin, varlıklarının ve personelinin "mutlak korunmasını" zorunlu kıldığını hatırlattı.
Ocak ayından bu yana BM'ye bağlı okullara izinsiz girişler, personellerine vize kısıtlamaları ve tesislerine saldırılarak olmak üzere UNRWA'ya karşı artan sayıda ihlallerin kaydedildiğini söyleyen Hammarskjöld, BM ve personelinin ayrıcalık ve dokunulmazlıklarının korunması gerektiğinin altını çizdi.
Hammarskjöld, BM binalarının, mülklerinin ve varlıklarının dokunulmazlığına saygı gösterilmesinin faaliyetlerini yerine getirmesi için elzem olduğunu belirterek, "Devam etmekte olan çatışmanın tarafları tarafından uluslararası hukuk ciddi şekilde ihlal edilmiştir ancak bir tarafın ihlali diğer tarafların ihlallerini mazur göstermez." şeklinde konuştu.
"Mart ayından bu yana Gazze Şeridi'ne hiçbir insani yardımın girmesine izin verilmemektedir"
UNRWA'nın BM Güvenlik Konseyi ve BM Genel Kurul kararları ile çeşitli BM organları tarafından sağlanan yetkilerle faaliyet yürüttüğüne işaret eden Hammarskjöld, İsrail'in BM üyesi olarak BM'ye bağlı organlarla tam işbirliği, yardımları kabul etme, BM kuruluşları dahil olmak üzere tıbbi hizmet veren kurumların faaliyetlerini sürdürmesini sağlama yükümlülükleri olduğunu anımsattı.
İsrail tarafından UNRWA'nın tarafsızlığına ilişkin iddialara da değinen Hammarskjöld, BM'nin bu suçlamaları ciddiye aldığını, gerekli adımların atıldığını ve bu doğrultuda bağımsız soruşturmalar yürütüldüğünü anlattı.
Hammarskjöld, İsrail'in Gazze Şeridi'ne sürdürdüğü saldırıların yol açtığı sonuçlara değinerek, "İsrail'in Gazze'ye yıkıcı saldırılar düzenlemeye devam ettiği ve bu saldırılarda aralarında BM personelinin de bulunduğu yüzlerce sivilin hayatını kaybettiği sonucuna varıyorum. Ayrıca mart ayı başından bu yana Gazze Şeridi'ne hiçbir insani yardımın girmesine izin verilmemektedir." dedi.
İsrail'in saldırıları sebebiyle BM'nin bölgedeki varlığını azaltmak zorunda kaldığını da dile getiren Hammarskjöld, bu durumun bölgedeki insani krizi daha da derinleştirdiğini vurguladı.
BM'nin başta Gazze olmak üzere işgal altındaki Filistin topraklarında sivillerin hayati ihtiyaçlarını karşılamaya yardımcı olma görevini yerine getirmeye kararlı olduğunu vurgulayan Hammarskjöld, BM kuruluşlarının görevlerini yerine getirebilmesi için tüm tarafları BM binalarının mutlak dokunulmazlığını koruma ve BM personelinin bağımsızlığına ve statüsüne saygı gösterilmesini sağlama yükümlülüğünü yerine getirmeye çağırdı.
Hammarskjöld, sunumunu şu sözlerle tamamladı:
"Bu bağlamda, İsrail'in uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine uyması, BM kuruluşlarının işgal altındaki Filistin topraklarında ve bu topraklarla ilgili görevlerini yerine getirebilmeleri için esastır. Uluslararası hukuka saygı, sivillerin korunması ve BM'deki meslektaşlarımızın tahammül edilemez risklerle karşı karşıya kalmadan sivillerin hayatlarını kurtarmak için çalışmaya devam edebilmeleri için de aynı derecede elzemdir. Tüm tarafların uluslararası hukuka saygı göstermesi, İsraillilerin ve Filistinlilerin güvenliği ve adaleti için olduğu kadar kalıcı barış için de tek seçenek olmaya devam etmektedir."
İsrail'in BM kuruluşlarına yönelik kısıtlamaları UAD’nda
İsrail Meclisi'nin 28 Ekim 2024'te UNRWA'nın faaliyetlerini kısıtlayan yasaları kabul etmesi ve 31 Ocak 2025'te Doğu Kudüs'teki UNRWA operasyonlarını sonlandırmasına ilişkin UAD danışma görüşü duruşmalarında; 39 ülkenin yanı sıra Arap Ligi, İslam İşbirliği Teşkilatı, Afrika Birliği ve BM de sunum yapacak.
Türkiye görüşünü 30 Nisan'da sunacak; duruşmaların tamamı ise 2 Mayıs'ta sona erecek.
Danışma görüşüne ilişkin yazılı beyanda bulunan İsrail, sözlü duruşmalarda yer almayacak.
Süreç, sözlü sunumların ardından Divan yargıçlarının danışma görüşünü hazırlamak için müzakereye başlamasıyla devam edecek.
UAD, danışma görüşlerini genellikle 4 veya 6 aylık bir süre içerisinde açıklıyor.
