Türkiye, doğal gaz altyapısına yaptığı yatırımlarla yıllık 80 milyar metreküp civarında gazı ulusal şebekeye verme kapasitesine ulaştı. Yıllık 50 milyar metreküp civarında gaz tüketen Türkiye, kapasite fazlası gazı doğal gaz merkezi olma hedefiyle ihracata yönlendiriyor.
Bu çerçevede geçen yıl Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) ile Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve Moldova gibi ülkelerin ilgili şirketleri arasında gaz ihracatı anlaşmaları imzalandı. Doğal gazda Türk harmanı oluşturmak amacıyla kaynak çeşitliliği hedeflenerek, nisandan bu yana 4 farklı şirketle sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarik anlaşması yapıldı.
BOTAŞ, 2025-2035 yılları arasında doğal gaz temin etmek amacıyla Umman ile Ocak 2023'te bir LNG Tedarik Anlaşması imzaladı. Bu anlaşmaya göre, söz konusu ülkeden yıllık 1 milyon ton (yaklaşık 1,40 milyar metreküp) kadar LNG ithal edilecek.
Mayıs ayında ise ExxonMobil ile bir Mutabakat Muhtırası imzalandı; bu kapsamda ExxonMobil’in Türkiye'ye yıllık 2,5 milyon tona (yaklaşık 3,45 milyar metreküp) kadar LNG tedarik etmesi söz konusu.
BOTAŞ, 2 Eylül'de Shell ile, 18 Eylül'de TotalEnergies ile 2027 yılından başlamak üzere 10 yıllık LNG anlaşmaları imzaladı. Shell anlaşmasında yıllık 4 milyar metreküp, TotalEnergies anlaşmasında ise yıllık 1,6 milyar metreküp doğal gazın önemli bir kısmı BOTAŞ tarafından ABD’deki üretim terminallerinden dolum yapılarak teslim alınacak; bir kısmı ise BOTAŞ’ın talebi doğrultusunda Türkiye veya Avrupa terminallerine teslim edilecek.
Söz konusu anlaşmaların toplamına bakıldığında, adı geçen yabancı firmalardan anlaşma süreleri boyunca yaklaşık 100 milyar metreküpe kadar gaz temin edilebileceği öngörülüyor.
Petrol ve Doğal Gaz Platformu Derneği (PETFORM) Gaz Grubu Başkanı Gökhan Soruş, konuya ilişkin değerlendirmesinde, 2025'te sona erecek yıllık 21,75 milyar metreküp Rus gazı ve 2026'da sona erecek yıllık 10 milyar metreküp İran kontratı konusunda BOTAŞ'ın, gelecekteki tedarikleri güvence altına almak için girişimlerini sürdürdüğünü belirtti.
Soruş, son imzalanan anlaşmaların incelenmesinin, BOTAŞ’ın önümüzdeki dönemde bitecek Rusya ve İran kontratlarıyla birlikte tedarik kaynaklarını çeşitlendirmeye yöneldiğini ve Türkiye'de ihtiyaç duyulmadığı durumlarda, özellikle Güneydoğu Avrupa ülkelerine gaz gönderebileceği esnek anlaşmaların bulunduğunu gösterdiğini ifade etti. Türkiye'nin bölge için bir gaz ticaret merkezi olmayı hedeflediğini belirten Soruş, gelecek yıl boru hattı anlaşmalarının bazılarının yenilenmesini beklediğini kaydetti.
"Türkiye'de fiyatlayarak bölgede ana aktör konumuna evrilebilir"
İmzalanan LNG tedarik anlaşmaları Türkiye'nin gaz portföyünün çeşitliliğini ve esnekliğini arttıracağını belirten Soruş, "Türkiye, 'gaz ticaret merkezi' ana hedefiyle tüm tedarikçilerden gelecek kaynakları Türkiye'de fiyatlayarak bölgede ana aktör konumuna evrilebilir. Bu bağlamda, Türkiye son dönemde uluslararası boru hatları, LNG terminalleri ve yer altı depolama projeleriyle altyapısını güçlendirdi. İmzalanan LNG tedarik anlaşmaları Türkiye'nin gaz portföyünün çeşitliliğini ve esnekliğini artıracak. Ayrıca BOTAŞ'ın anlaşma kapsamında yükleme limanında LNG alarak yeni LNG taşıma yetenekleri kazanması da önemli bir gelişmedir. Bu tür anlaşmalar, sadece ülkemizde değil, bölgede de tedarik güvenliğine katkı sağlıyor." ifadelerini kullandı.
Türkiye'nin özellikle yaz aylarında tam olarak kullanılmayan günlük 150 milyon metreküpün üzerinde yeniden gazlaştırma kapasitesine sahip olduğunu vurgulayan Soruş, bu nedenle kapsamlı altyapılarını daha iyi kullanmak için daha fazla LNG sözleşmesi imzalamanın mantıklı olduğunu belirtti. Soruş, "Bu olumlu gelişmelerle birlikte, Türkiye gaz piyasasında özel sektör paydaşlarının da önümüzdeki dönemde ülke ekonomisine ciddi katkılar sağlayabileceğine inanıyorum." dedi.
