Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ile Türkiye'nin öncülüğünde kurulan ve merkezi Kazakistan'ın başkenti Astana'da bulunan Türk Akademisi, Türk dünyasına yönelik bilimsel araştırmalarla faaliyetini sürdürüyor.
Akademi, bu yıl Türk dünyasında büyük ses getiren "Ortak Türk Alfabesi" başta olmak üzere 30'dan fazla projeyi hayata geçirdi.
Bilimsel yayınların sayısını önemli oranda artıran Akademi, uluslararası düzeyde çok sayıda bilimsel konferans düzenledi. Akademi, Türk tarihine ışık tutacak önemli arkeolojik kazılar da gerçekleştirdi.
Bunun yanı sıra Akademi, Türk devletlerinin ekonomik, eğitim ve bilimsel işbirliği potansiyelleri, gıda ve su güvenliğiyle ilgili araştırma raporlarını da yayımladı.
Türk dünyasının bilim ve araştırma merkezi olarak kurulduğu 2010'dan bu yana Türk dünyasıyla ilgili dil, edebiyat, tarih, arkeoloji, sosyoloji ve folklor alanlarında akademik çalışmalar yürütün Türk Akademisi, böylece projeleriyle Türk devletleri arasındaki ortak kültürel ve tarihsel bağları güçlendiriyor.
Türk Akademisi, bu yıl 34 harften oluşan "Ortak Türk Alfabesi"nin kabul edilmesinde öncü rol üstlenerek Türk dünyasında İsmail Gaspıralı'nın "Dilde, işte, fikirde birlik" idealinin gerçekleşmesi yolunda önemli gelişmeye imza attı.
Bunun yanı sıra "Türk Dünyasının Kutsal Coğrafyası: Mimari ve Arkeolojik Anıtlar", "Eski Türk Taş Heykelleri Kataloğu", "19. ve 20. Yüzyılın Başlarında Türk Aydınlanması: Düşünürler ve Fikirleri Hakkında Biyografik Bilgiler", "Eski Türk Runik Yazıtları Kataloğu", ekonomi, tıp ve askeri alanda "Türk Dillerinin Terminolojik Sözlükleri", "Türk Dünyası Çocuk Atlası" gibi projeleri de faaliyete geçirdi.
Türk dünyasının ortak tarihine katkıda bulunanların hikayeleri kitaplaştırıldı
Ayrıca "Türk Dünyasının Büyük Şahsiyetleri" projesiyle özellikle Türk dünyasından gençlere ulaşmayı hedefleyen Akademi, bu kapsamda bu yıl da Türk toplumlarını şekillendiren ve Türk dünyasının ortak tarihine katkıda bulunan şahsiyetlerin hikayelerini kitaplaştırdı.
Akademi, bu yıl Türkoloji alanında araştırma yapan 32 genç Türkoloğu bir araya getiren "Türkoloji Yaz Okulu" ve Türk devletlerinden enerji alanında çalışan genç akademisyenleri bir araya getiren "Yeni Enerji Teknolojileri Yaz Okulu" programlarını gerçekleştirdi.
Türk Akademisi, 2024'te, Türk devletleri akademik kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde bir dizi uluslararası kongre, konferans, sempozyum ve yuvarlak masa toplantıları düzenlendi.
Bu kapsamda Bakü'de "UNESCO Perspektifinden Türk Dünyasının Tarihi ve Kültürel Mirasının Araştırılması ve Korunması Konferansı", Bişkek'te "Yazılışının 950. Yıl Dönümünde Divanu Lugati't-Türk: Türk Dünyasının Ortak Değeri" Uluslararası Konferansı, Almatı'da "II. Türk Devletçilik Tarihi Kongresi", Akademi tarafından düzenlenen önemli bilimsel etkinlikler olarak kayıtlara geçti.
Moğol Bilimler Akademisi ve Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü işbirliğinde 2022'de Moğolistan'ın Ötüken bölgesinde yürüttüğü arkeolojik kazı çalışmaları sonucunda Göktürk Devleti'nin hükümdarları Bilge Kağan ve Kül Tigin'in babası İlteriş Kağan'ın külliyesi ile yazıtını keşfeden Akademi, bu kazı faaliyetini 2024'te de devam ettirdi. Bu kazı çalışmalarında ise Nomgon-2 Anıt Külliyesi'nden bitig taşın alt kısmı bulundu.
Akademi, bu yıl ayrıca Kazakistan sınırları içinde yaptığı kazı çalışmaları kapsamında Tarihi İpek Yolu'nun önemli düğüm noktalarından biri olan Mangıstau bölgesindeki Oğuz-Kıpçak dönemine ait tarihi ve kültürel eserlerin keşfedilmesine yönelik "Mangıstau'nun Tarihi Mirası: Oğuz-Kıpçak Dönemi Anıtları" başlıklı geniş katılımlı bilimsel keşif gezisi ve Kızılorda eyaleti Jankent kasabasında bulunan arkeolojik anıt üzerinde keşif çalışmalarına öncülük etti.
Türk Akademisi, 2024'te, Azerbaycan'ın ünlü aydınlarından Abbaskulu Ağa Bakühanov, Kırım-Tatar Türkolog Bekir Çobanzade eserlerini Kazakçaya, Mahmud Kaşğari'nin "Divanu Lugati't-Türk" eserini Azerbaycan diline, Türk dünyasının önemli tarihçilerinden Prof. Dr. Ziya Bünyadov'un "Orta Asya'daki Eski Türk Yazıtları" eserini Türkçeye, Ahmet Buran'ın ünlü Türkmen şair Mahtumkulu hakkında yazdığı "Sözü Kanatlandıran Şair" eserini Kazakçaya, Azerbaycan'ın önemli fikir ve siyaset önderlerinden Muhammet Emin Resulzade'nin "Azerbaycan Cumhuriyeti" eserini Kazakçaya, Azer Turan'ın Türk dünyasının büyük düşünürü Ali Bey Hüseynzade'nin hayatını, toplumsal-siyasi faaliyetlerini, eserlerini tanıtan "Ali bey Hüseynzade" eserini Kazakça ve Özbekçeye kazandırdı.
Türk Akademisi, bu yıl yeni araştırma alanlarına ekonomi, gıda ve su güvenliği konularını dahil etti. Bu çerçevede Akademiye üye ülkelerin ilgili kuruluşlarının uzmanlarıyla "Türk Ekonomileri 2024 Raporu: Türk Devletleri Arasında Ulaşım ve Enerji Bağlanırlığının Güçlendirilmesi", "Türk Devletlerinde Gıda Güvenliği", "Sürdürülebilir Kalkınma", "Türk Devletlerinde Su Kaynaklarının Sürdürülebilirliğine İlişkin Bölgesel Perspektifler" temasıyla 4 ayrı rapor yayımladı.
Bunun yanı sıra Akademi, Türk devletlerinde temel sosyoekonomik ve kültürel eğilimleri ölçmek amacıyla periyodik olarak yürüttüğü Türk Barometresi araştırma projesi kapsamında "Türk Barometresi 2024" raporunu da yayımlayarak Türk devletleri arasındaki mevcut eğitim ve bilimsel işbirliklerine yönelik güncel yaklaşımlar inceledi.
"Türk dünyasına büyük bir ivme kazandırılacak"
Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şahin Mustafayev, Türk dünyasında bilim alanında araştırma, işbirliği ve koordinasyon faaliyetlerini "Türk Dünyası-2040 Vizyon Belgesi"nin hedefleri doğrultusunda sürdürdüklerini söyledi.
Mustafayev, Türk Akademisi çalışmalarının nitelik ve nicelik açısından her geçen gün daha da değer kazandığına dikkati çekti.
Türk devletleri arasında bilimsel işbirliğini geliştirmeye yönelik projelerin ülkeler arasındaki ilişkileri güçlendirme açısından stratejik öneme sahip olduğunu dile getiren Mustafayev, "Akademik çalışmalar ve bilimsel işbirlikleri ekonomik kalkınma, sosyal refah ve kültürel güçlenme açısından Türk dünyasına büyük bir ivme kazandıracaktır." ifadesini kullandı.
