Aydın'ın tarım ürünleri arasında yer alan ve Türkiye'de toplam üretimin yüzde 50'sini karşılayan Koçarlı ilçesinde yoğun olarak yetiştirilen ve bölgede altın olarak tarif edilen çam fıstığının üretimi, işlenmesi, hasadı, ihracatı ve AB Coğrafi İşaret Tescil yolculuğu gerçekleştirilen Fıstıkçamı Çalıştayında ele alındı. Aydın'da incirden sonra en çok ihraç edilen ikinci tarım ürünü olan çam fıstığının sorunları da çalıştayda konuşuldu.
Koçarlı Belediyesi ve Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesinin ortaklaşa gerçekleştirdiği Fıstık Çamı Çalıştayı Koçarlı Belediyesi 14 Mayıs Milli İrade Konferans Salonunda düzenlendi.
Koçarlı Belediye Başkanı Nedim Kaplan, çalıştayda yaptığı konuşmada dünyanın en kaliteli çam fıstığının Koçarlı'da üretildiğini söyledi.
Koçarlı'da 450 metre yükseklikten sonra çam fıstığı üretimi yapıldığını ifade eden Başkan Kaplan, orman köylerinin geçimini çam fıstığı ile sağladığını ve yeterli işleme tesisinin olduğunu belirtti.
Kendisinin de ziraat mühendisi olduğunu ve bu çalıştayın çok kıymetli olduğuna dikkat çenek Başkan Kaplan, "Koçarlı dağları 450 metreye kadar zeytin, 450 metreden sonra çamlarla kaplı bir alan. Sarp, dik ve bazı alanların ulaşılabilirliği bile güç. O yüzden başka bir tarım yapılması da imkansız. Mazon bölgemiz çam fıstığında oldukça elverişli bir alan. Dünyanın en kaliteli çam fıstığı bizim Mazon bölgesinde yetişir. Koçarlı'da bu alanda geçimini sağlayan ciddi sayıda vatandaşımız var. İhracat noktasında ise yüzde 65 lik bir rakamla Koçarlı'dan ihracat yapılmakta" dedi.
Geleneksel ve atadan kalma yöntemlerle, çam fıstığının yetiştirildiğini belirten Kaplan, "Çiftçilerimizin çam fıstığı yetiştiriciliği konusunda eğitim alması gerekir diye düşünüyorum. Geleneksel metotlardan bilimsel metotlara geçmek durumundayız. Çam fıstığı çok kıymetli ve altın ile yarışıyor. Çam fıstığından vatandaşımız iyi gelir elde ediyor. Çam fıstığı yetişen köylerdeki vatandaşlar şehre inip iş aramıyor. Çünkü üründen elde ettiği gelir iyi. Bu sayede köyden kente de göç olmuyor. Orman köylerinde vatandaşlar ayrılmayıp hem ormanlara sahip çıkıyorlar hem de üretim yapıyorlar." dedi.
İlçemiz Koçarlı'mızın altını, eşsiz tadı ve değeriyle ünü Dünya'ya yayılan çam fıstığımız, marka değerinin artması, ilçemizle birlikte ilimizin de tanıtımına katkı sağlaması da bu çalıştay ile daha da artacaktır diyen Başkan Kaplan, "Bu Çalıştayda emeği geçen akademisyenlerimize ve panelistlerimize emeklerinden dolayı teşekkür ediyorum" diye konuştu.
Çalıştayda yaptığı konuşmada Aydın'da 20 bin hektar alanda çamfıstığı üretimi yapıldığını belirten Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İbrahim Gençsoylu, "Ülkemizde fıstık çamı hasadı ise oldukça zorlu aşamaları olan bir süreçtir. Metrelerce yükseklikte bulunan kozalaklar ağaçlardan toplanarak, kozalaklardan çam fıstıkları çıkarılmakta ve çıkarıldıktan sonra kabuk kırma makinelerinde kırılarak pazara ulaştırılmaktadır. Uzun ve meşakkatli bu süreç ise çam fıstığının değerini arttırmaktadır. Fıstık çamı yayılışının yoğun olduğu bölgelerde orman köylümüzün geçim kaynağı olmakta ve ekonomik değeri ile orman köylümüzün yüzünü güldürmektedir. Ülkemizde 2022 yılında 84 Bin 809 hektar alanda toplam 1140 ton çam fıstığı üretimi gerçekleştirilmiştir. Türkiye'de çam fıstığı üreticisi ürününün bir kısmını iç pazarlarda değerlendirilirken, üretilen çam fıstığının yaklaşık yüzde 90'lik bölümü ihraç edilerek ülkemiz için önemli bir gelir kaynağı oluşturulmaktadır "dedi.
Her bölgenin kendine has özelliği olduğunu söylen Koçarlı Kaymakamı Ersin Tepeli, çam fıstığının Koçarlı ile özdeşleştiğini belirterek "Bölgemizdeki bu çam fıstığını ne kadar geliştirirsek ilçe, il ve ülke ekonomisine o kadar fayda sağlarız. Yapılan bu çalıştay o yüzden bizim için çok önemli." diye konuştu.
Protokol konuşmasının ardından çalıştayın birinci oturumuna Prof. Dr. Hüseyin Başpınar başkanlık yaptı.
ADÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Doktora Öğretim Üyesi Burak Erdem Algül, Koçarlı çam fıstığı kalite özelliklerine ilişkin yaptığı açıklamada Türkiye'de Aydın, Kozak ve Maraş tipi fıstık olduğunu söyledi. Koçarlı ilçesinde fıstık çamı üretiminin çok yapıldığı 16 mahalleden kabuklu fıstık örnekleri aldıklarını belirten Algül, "Aldığımız ürünlerin boyu, iç fıstık boyutu, dane ağırlığı, randıman, künar çatlama oranı, bozuk dane oranı, su miktarı, yağ asidi bilişimi, depolama, aflatoksin analizlerini yaptık. Çam fıstığı su miktarı düşük bir ürün. Su miktarı 0,41'i geçtiği zaman çam fıstığında aflatoksin riski ortaya çıkıyor. Aydın çam fıstığının yaklaşık yüzde 90'ı doymamış yağ oranına sahip. Bu açıdan Aydın fıstığı çok sağlıklı bir ürün. Protein miktarı ise yüzde 35,5 civarında çok besleyici bir ürün" dedi.
Türk Patent Kurumu tarafından coğrafi işaret alan çam fıstığının bu sürecine ilişkin Aydın Ticaret Borsası adına açıklama yapan Proje ve Marka Paten Sorumlusu Emine Ceylan Özdemir, coğrafi işaretin ürünün koruması ve ihracatı anlamında çok önemli olduğunu söyledi. Çam fıstığı için 24 Ağustos 2023'te Avrupa Birliği coğrafi işaret başvurusunun yapıldığını ifade eden Özdemir, kabuklu ve kabuksuz şekilde ürünün ihraç edildiğini belirterek, "Avrupa Birliği Komisyonu tarafından yaptığımız başvuru onaylandı. Aydın inciri, kestanesi, memecik zeytinyağının ardından çam fıstığının da coğrafi işaretini almak için çalışmalar sürüyor. Bu süreç çok hızlı ilerliyor" dedi. Çam fıstığının incirden sonra Aydın'ın en önemli ikinci ihracat ürünü olduğunu ifade eden Özdemir, Trademap IC verilerine göre Çin, Almanya'dan sonra Türkiye'nin çam fıstığı ihracatında üçüncü sırada yer aldığını söyledi.
Aydın'da yetiştirilen çam fıstığı ağaç sayısının net olmadığını ifade eden Aydın Ticaret Borsası Sınai Mülkiyet Hakları Danışmanı Huriye Özener, verilen ağaç sayısı ve üretim rakamların net olmadığını ve bir an önce ağaç sayısı ve üretim miktarının net olarak belirlenmesi gerektiğini söyledi. AB coğrafi işaret tescili alan ürün sayısı 14 olduğunu belirten Özener, menşe bakamından birinci sarada Aydın'ın yer aldığını söyledi.
Çam fıstığının zirai ürün kapsamına alınmadığı için ağaç sayısı üretim miktarının bir türlü belli olmadığını ifade eden Koçarlı Ziraat Odası Başkanı Taner Güneş, çam fıstığının bir an önce tarımsal ürün kapsamına alınması gerektiğini söyledi. -
