Uluslararası Türk Akademisi, dil bilimine yön veren çalışmaları ile tanınan, Kırım Tatar Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade'nin bir dizi seçilmiş bilimsel çalışmalarını Kazak Türkçesine çevirerek "Tiltutka" (Тілтұтқа) adlı kitabında derledi.
Türk Akademisi tarafından dün yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
"Bu eserde, Türk dillerinin lehçeleri, kardeş milletlerin dil akrabalıkları, edebiyat tarihlerinin dönemlendirilmesi, Kumuk dilinin Türk dilleri arasındaki yeri, Azerbaycan dilinin kökenleri ve özellikleri gibi pek çok konu üzerine araştırmalar yer almaktadır. Bekir Sıtkı Çobanzade’nin bilimsel mirasının Kazak Türkçesinde ilk kez bağımsız bir eser olarak yayımlandığını vurgulamak gerekir. Kitap, dil bilim ve Türkoloji alanındaki akademisyenler için kıymetli bir başvuru kaynağı olacaktır."
BEKİR SITKI ÇOBANZADE'NİN HAYATI
15 Mayıs 1893 tarihinde doğan Çobanzade, ilk ve orta öğretim tahsilini Kırım’da Karasupazar’da yaptı. 1909 yılında liseyi okumak için İstanbul’a giderek Arapça ve Fransızca öğrendi. 1915’te Odesa’ya giderek Slav dillerini öğrendi. 1916 ise Budapeşte Üniversitesi’ne giden Çobanzade burada Kıpçak lehçesinin en önemli yazılı kaynağı olan Codex Cumanicus’u (Kuman Kitabı veya Kıpçak Kitabı) inceledi. 1920’de bu üniversitede doktor unvanını alan Çobanzade 1920’de ise Kırım’a döndü.
1926 yılında Bakü’de toplanan I. Türkoloji Kongresi’nde “Türk Lehçeleri Arasında Karşılıklı İlişkiler” ve “Türk Tatar Dillerinde İlmi Terminoloji Meydana Getirme” konularında önemli tebliğler veren Çobanzade, Sovyetler Birliği Yeni Alfabeler Merkez Komitesi, Azerbaycan Terminoloji Komitesi gibi komisyonlarda çalışıp Türk lehçelerinin alfabesi, imlası ve terminolojisi konularında pek çok çalışmalar yaptı.
Almanca, Fransızca, Arapça, Macarca, Çekce ve Lehçe’yi çok iyi bilen Çobanzade, Türk şivelerinin hemen hepsiyle ilgili eserler verdi. Hemen hemen bütün Türk lehçeleri ve Türk dilbilimi hakkında 120’den fazla kitap ve makaleleri bulunan Çobanzade, 1932’de SSCB İlimler Akademisi Kafkas Şubesinin,1935’ten itibaren de Azerbaycan Şubesinin daimi üyesi oldu ve 1935’te Paris Linguistik Cemiyetine üye olarak seçildi. Yine bu dönemde “Yanı Çolban”, “İleri” ve “Okuv İşleri” adlı dergilerde bilimsel makaleler yazan Çobanzade, farklı üniversitelerde profesör, dekan ve rektör olarak çalıştı.
SOVYET TERÖRÜNÜN KURBANI OLDU
1920’leri takiben başlayan Josef Stalin’in siyasi kıyımları Çobanzade’yi de etkiledi ve başta Azerbaycan olmak üzere değişik Türk ülkelerinin üniversitelerinde öğretim üyesi olarak çalışmak, bilimsel çalışmalar yapmak zorunda kaldı. Ancak Çobanzade’yi vatanından uzaklaşmak ve siyasi çalışmalarına son vermek de kurtaramadı. Bütün Türk dünyasında tanınan bilim insanı, ünlü Kırım Tatar Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade 13 Ekim 1937’de Sovyet terörü tarafından Azerbaycan sınırlarında kurşuna dizilerek şehit edildi.