Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, 11 Ağustos'ta İran’ın geçici Dışişleri Bakanına, Pekin'in İran’ın “egemenliğini, güvenliğini ve ulusal onurunu koruma hakkını desteklediğini" söyledi. Wang, Hamasın siyasi lideri İsmail Haniye'nin 31 Temmuz’da Tahran’da öldürülmesinin İran’ın egemenliğini ihlâl ettiğini ve bölgesel istikrarı tehdit ettiğini ifade etti.
ÇİN’İN STRATEJİK HESAPLARI
Dünya genelindeki ülkeler, İran'ı İsrail’e saldırmamaya çağırırken Çin açıkça İran’ı harekete geçmeye teşvik etti. Çin, İran’ın bir savaş kaybetmekte olduğunu ve hızlı bir şekilde harekete geçmesi gerektiğini masa altında vurguluyor. Hamas bölgede, İran’ın bir vekili olarak kabul ediliyor ancak Çin, İran’ın kendi vekili olduğu görüşünü savunuyor.
ÇİN’İN İRAN’A EKONOMİK VE DİPLOMATİK DESTEGİ
Çin, İran’ın hasta ekonomisine doğrudan ekonomik destek sağlamaya devam ediyor. Geçen yıl, İran’ın ham petrol ihracatı 5 yılın zirvesine ulaştığında, Çin bu hacmin yaklaşık yüzde 90’ını aldı.
Ayrıca, Çin bu saldırıya diplomatik koruma sağladı. Yine sosyal medya platformu TikTok üzerinden Hamas’ı destekleyen videoların yüzde 96,5’ini yayımlandı.
ÇİN’İN SİLAH AKIŞI VE ORTA DOĞU’DAKİ YENİ YAKLAŞIMI
Çin silahlarını İran’a ve bölgedeki diğer çatışma yaşanan yerlere gönderiyor. Hamas, Hizbullah ve Husiler, Çin silahlarıyla savaşıyor. Çin’in Orta Doğu'daki yaklaşımı son beş yılda hızla değişti. Önceleri tüm taraflarla ilişki geliştirmeye çalışan Çin, bölgedeki çatışmalardan uzak duruyordu. Bununla birlikte Çin, ABD'nin bölgedeki etkisini sınırlamaya çalışarak yeni stratejiler geliştirdi.
Çin bu kapsamda 2023’te Suudi Arabistan ve İran arasında bir anlaşma sağladı. 23 Temmuz 2024'te 14 Filistin grubunun, Hamas ve El-Fetih dahil Pekin Bildirgesi’ni imzalamasına aracılık etti. Buna karşın, Haniyeh’in öldürülmesiyle birlikte bu anlaşmalar hızla başarısız oldu.
ÇİN’İN RİSKLİ HAMLESİ
Çin’in Orta Doğu’da daha fazla kaos yaratma isteği, Şi Cinping'in Mao Zedong’un görüşlerini benimseyerek global Çin egemenliği için kaos yarattığını gösteriyor. Çin, İran’ı cesaretlendirerek ve bölgedeki gerilimi artırarak bu hedefe ulaşmayı umuyor.
Sonuç olarak, Çin’in yeni stratejisi, Orta Doğu’nun zaten kaotik olan yapısını daha da karmaşıklaştırma riskini taşıyor.
