Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) desteğiyle İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) ve Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü iş birliğinde Moğolistan’da kazı çalışmalarına başlandı.
Moğolistan’da ortak kazı yapmayı içeren protokol kapsamında Tuul Vadisi’nde yürütülen kazı çalışmalarındaki alanın Dokuz Oğuzlar’ın yaşadığı ve Göktürkler ile savaştığı “Togu Balık” kenti olduğuna dair kalıntılar bulundu.
“TOGU BALIK OLDUĞUNU İSPAT EDECEK BULUNTULARA ULAŞTIK”
Kazı projesinin sorumlusu İKÇÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şaban Doğan, çok sayıda Türk devlet ve topluluğuna ev sahipliği yapan, Moğolistan topraklarında eski Türklerden kalma şehir harabeleri, anıt mezar kompleksleri, kurganlar ve petroglifler başta olmak üzere sayısız kültür varlığı bulunduğunu ifade etti.
"TÜRKLERİN YERLEŞİK HAYATA GEÇİŞİNE DAİR YENİ BİLGİLERE ULAŞILMASINI SAĞLAYACAK"
Doğan konuya ilişkin açıklamasında “Tarihi kaynaklarda adı geçen ancak neresi olduğu bugüne kadar tam olarak tespit edilemeyen Togu Balık, bilinen Uygur şehirlerinden çok daha eski. Bu şehrin gün yüzüne çıkarılıp kazılması Uygurlar’ın yerleşik yaşamına dair bulgularımızı en az 100 yıl geriye götürecek. Çalıştığımız alanla ilgili uzun zaman yüzey araştırmaları ve literatür taraması yaptık. Bazı çalışmalarda bölgede Uygur dönemiyle ilişkilendirilebilecek buluntulardan bahsedilmiş ancak detaylandırılamamıştı. Biz bu bölgenin Togu Balık olduğunu ispat edecek buluntulara ulaşmayı başardık. Kazı çalışması yaptığımız bir bina kalıntısında binaya ait olduğu kesinleşen Uygur seramiklerine ulaştık. Ekibimizdeki Türk ve Moğol arkeologlar bu konuda hemfikir. Biz artık net olarak burası Dokuz Oğuzlar’ın Togu Balık şehri diyebiliyoruz. Bize göre çok önemli bir keşif. Bu, Türklerin yerleşik hayata geçişine dair yeni bilgilere ulaşılmasını sağlayacak.” ifadelerine yer verdi.
Kazı çalışmalarının yapıldığı Moğolistan’ın Tuul Vadisi’ndeki yerleşim yerinin, Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarında da adı geçen Dokuz Oğuzlara (Uygurlar’ı kuran boylar) ait Togu Balık kenti olduğu düşünülüyor.
Moğolistan’da yapılan çalışmalar ile eski Türklerin inanç, ölü kültü, şehircilik gibi konularda geliştirdikleri yaşam şekilleriyle ilgili detaylı bilgilere ulaşılması bekleniyor. Araştırma, Tuul Nehri’nin iki yakasındaki şehir kalıntıları ve buraları çevreleyen Mayhan, Tömst ve Agit dağlarını kapsayan 100 kilometrekarelik alanda yürütülüyor.