Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2024 yılı bütçe görüşmelerinin ardından milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Tarımsal üretim planlamasıyla neler yapılmasının öngörüldüğüne ilişkin soru üzerine Yumaklı, 81 ilde üretim planlama birlikleri kurduklarını ve burada bütün paydaşların bulunmasına özen gösterdiklerini söyledi.
Yumaklı, 2003-2022 döneminde tarıma her yıl GSYH'nin yüzde 1'inden daha fazla destek sağlandığını ifade etti.
Türkiye'nin, 64 ürünün 45'inde kendine yeterlilik oranının yüzde 100'ün üzerinde bulunduğunu belirten Yumaklı, bu rakamın tahıllarda yüzde 80, sebzede yüzde 113,5 ve meyvede yüzde 156 olduğunu ifade etti.
Yumaklı, Çiftçi Kayıt Sistemi'nde kayıtlı çiftçi sayısının 2019'da 2 milyon 83 bin, bu yıl ise 2 milyon 245 bin 526 olduğunu bildirdi. Bakan Yumaklı, 2019'da 147 milyon 629 bin hektar ekili alanın, 2023'te 156 milyon 264 bin 730 hektara ulaştığını belirtti.
Çiftçilerin toplam borcunun 535 milyar lira olduğunu aktaran Yumaklı, "2018'de çiftçi borçlarının hasılaya oranı yüzde 50 iken, 2022'de bu oran yüzde 37'dir. Çiftçilerin borçlarını geri ödeme oranı da 2022 yılında yüzde 99,6, eylül sonu itibarıyla yüzde 99,8'dir." ifadelerini kullandı.
Su ve kuraklık çalışmaları
Yumaklı, suyun verimli kullanılmasını sağlamak için bu yıl başında Ulusal Su Verimliliği seferberliği başlattıklarını, deprem felaketi nedeniyle buna ara verdiklerini ancak verimlilik konusunu yeniden Türkiye'nin gündemine taşıyacaklarını vurguladı.
Kuraklık izleme sistemlerini kurmak için son aşamaya geldiklerinin altını çizen Yumaklı, "2022 sonunda 183 milyar metreküpe ulaşan bir su depolama hacmimiz var. Kullanılmış suların arıtılarak tarımsal sulamada tekrar kullanıma dahil edilmesi konusu önemli." dedi.
Yumaklı, devreye girecek Van Gölü Havzası Eylem Planı ile sürdürülebilir yönetimi hedeflediklerini söyledi.
"TMO'da 660 bin randevu verildi"
Yumaklı, toplulaştırma çalışması yapılan alanın 2023 itibarıyla 92 milyon dekar olduğunu vurgulayarak, "2028 hedefimiz 117 milyon dekardır. Böylelikle, toplam potansiyel alanın yüzde 82'sini tamamlamayı hedefliyoruz." dedi.
Mevcut orman alanlarının mükerrer olarak ilan edilmesinin söz konusu olmadığının altını çizen Yumaklı, son 21 yılda 2,4 milyon hektar alanda ağaçlandırma çalışmaları yapıldığını belirtti.
Yumaklı, üreticilerin Toprak Mahsulleri Ofisi'nden (TMO) randevu alınamamasına ilişkin yöneltilen soruyu ise şöyle cevapladı:
"Bu ilk zamanlar için haklı bir eleştiriydi. TMO ofislerine ciddi bir yığılma oldu. Alım noktalarını 510'dan 614'e yükselterek, lisanslı depoların kapasitelerin tamamını TMO randevu sistemine dahil ederek, ilave depolar kiralayarak çiftçimizi mağdur etmedik. 2023 hasat döneminde 15 milyon ton için yaklaşık 660 bin randevu verildi."
"450 bin ton şeker ithal edilmedi"
Pancar üretiminin 2002'de 16,5 milyon ton iken bu yıl 22,5 milyon tonun üzerinde rekor üretim geldiğini belirten Yumaklı, pancar fiyatının da ton başına 1855 lira olarak belirlenerek, maliyetinin çok üzerinde gelir artışı sağladığını bildirdi.
Yumaklı, nişasta bazlı şekere yüzde 2,5 kota uyguladıkları belirterek, bunun da çiftçiyi 2,5 milyon ton daha fazla pancar üretimi için teşvik ettiğini aktardı.
Bakan Yumaklı, 450 bin ton şeker ithal edildiği iddiasına karşılık, şeker ihtiyacının yurt içinden karşılandığını, 450 bin ton şeker ithal edilmediğini bildirdi.
Yumaklı ayrıca, son 20 yılda 20 milyon dekar mera ıslahı yaptıklarını da dile getirdi.
"Balıkçı barınağının yat limanına dönüştürülmesi söz konusu değil"
Antalya'daki balıkçı barınağına ilişkin bir soruya ilişkin ise Yumaklı, şunları kaydetti:
"Balıkçılardan gelen şikayet üzerine bakanlık kontrolörlerince denetim yapıldı. Kooperatiflerce kayıt dışı ücret alındığı, getirilen düzenlemelere aykırı yönettiği, yükümlü olduğu bazı sorumlulukları yerine getirmediği üzerine sözleşme iptal edilerek savcılığa suç duyurusunda bulunuldu.
Hukuki süreç devam etmektedir. Barınakta kooperatiflere üye 350 civarında balıkçı bulunmakta olup barınaktan faydalanmaya devam ediyor. Hiçbir balıkçı çıkarılmadı. Hukuki süreç sonunda barınak bölgedeki su ürünleri kooperatif ya da birliklerinden birine kiralanacak. Balıkçı barınağı balıkçılık için yapılmıştır. Yat limanına dönüştürülmesi söz konusu değildir."
Bakan Yumaklı, fındık üretiminde kahverengi kokarca zararlısıyla mücadele konusuna ilişkin soru üzerine, kahverengi kokarca böceğiyle mücadelenin son derece önemli olduğunu belirterek, böceğin tarım alanları ve yaşam alanlarına sirayet ettiğini, bu konuda toptan bir mücadele gerçekleştireceklerini söyledi.
Bakan Bayraktar: İstanbul Energy Forum'a yoğun uluslararası katılım Türkiye'ye güvenin göstergesiydi
Yumaklı, Türkiye'nin bal üretimi konusunda dünyada 2. sırada bulunduğunu anımsatarak, arıcılık sektörüne son 20 yılda 1,2 milyar lira destek sağladıklarının altını çizdi.
"Kayısıda ithalat yok, ihracat var"
Geçen yıl kayısıda herhangi bir ithalat söz konusu olmadığını belirten Yumaklı, bu yılın 9 ayında 72 bin ton ihracat yapıldığını aktardı.
Yumaklı, tarım sayımı konusunda ise şu bilgileri paylaştı:
"Tarım sayımı; istatistik işletme bilgisi, hayvan sayısı, arazi bilgisi gibi bütün verilerin doğrulanması anlamına gelecek. Amacımız tarımsal politikalarımıza altlık teşkil edecek veri setlerini doğrulamak. 2026'da bitirmeyi hedefliyoruz. Üretim planlamasının tam anlamıyla oturabilmesi için kayıtlılığı çok önemsiyoruz."
Komisyonda Tarım ve Orman Bakanlığının 2024 yılı bütçesinin yanı sıra Orman Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ve Türkiye Su Enstitüsünün bütçe, kesin hesap ve Sayıştay raporu ile Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun Sayıştay Raporu kabul edildi.
