AA-Anadolu Ajansının (AA) "Global İletişim Ortağı" olarak yer aldığı, Belek Turizm Bölgesi'ndeki NEST Kongre Merkezi'nde gerçekleştirilen Antalya Diplomasi Forumu 2025'te, moderatörlüğünü TRT World'ün diplomasi muhabiri Andrew Hopkins'in üstlendiği "Karmaşık Krizlere İnsani Yardım Müdahalesi" paneline, Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Akif Çağatay Kılıç, Sudan Dışişleri Bakanı Ali Yusuf, Uluslararası Kızılay ve Kızılhaç Federasyonu (IFRC) Genel Sekreteri Jagan Chapagain ve Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Dış İlişkiler ve İletişim Birimi Direktörü Tamara Alrifai katıldı.
Akif Çağatay Kılıç, forumda yaptığı konuşmada, krizlerin hem doğal nedenlerden hem de insan yapımı sebeplerden kaynaklanabildiğine işaret ederek, afetlerin bireyler özelinde olmadığını ve herkesi etkilediğini söyledi.
Kılıç, insanların neden olduğu krizlerin ayrımcılık gözetmesi nedeniyle "en kötüsü" olduğuna atıfta bulunarak, bir insanın başına gelebilecek en kötü şeyin ölüm olduğuna ve Gazze'de 50 binden fazla kişinin öldüğüne dikkati çekti.
Acıların azaltılmasının mümkün olduğunu dile getiren Kılıç, "Gazze'deki hastane altyapısının yüzde 95'inin yok edildiği düşünüldüğünde, acıları azaltmak, onlardan kurtulmak anlamına gelmiyor." dedi.
Kılıç, sorunların kökenine inilmesi ve insani krizler henüz ortaya çıkmadan çözümlerin bulunmasına odaklanılması gerektiğini söyledi.
Türkiye'nin yardıma ihtiyacı olanlara desteğini en çok gösteren ülkelerden biri olduğunu hatırlatan Kılıç, yardımların doğru yönetilmesinin de önemine işaret etti.
Kılıç, bürokrasinin, insani krizlere yeterli müdahale edilmesine engel olabildiğini savunarak, "İnsanların ürettiği krizlere değil de sadece doğal olanlara yardım aradığımız bir dünya için çabalamamız gerekmez mi?" ifadesini kullandı.
"Sudan üzerinde çalışılabilecek bir kriz modeli"
Sudan Dışişleri Bakanı Yusuf, Sudan'daki krizin en önemli unsurlarından birinin Sudan ulusal ordusu ile 2003 başlarında kurulan paramiliter bir örgüt olan Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki rekabet olduğuna dikkati çekti.
Ülkedeki krizin ciddi bir savaşa dönüştüğü ve çok sayıda can kaybının yaşandığını aktaran Yusuf, "Başkent Hartum'da savaşlar ve kriz nedeniyle yıkımlar büyük. Tarihi eserler, müzeler, alt yapı, hastaneler ve okullar da yok edildi." dedi.
Yusuf, başkent Hartum'u terk eden grupların Darfur bölgesine ilerlediğine ve bu bölgeye saldırılacağına dikkati çekerek, "Hartum'u terk edenler, HDK kalıntıları şimdi Darfur'a gidiyor. Şimdi tüm güçlerini topladılar ve daha da zor bir insani durumu duyacaksınız." ifadelerini kullandı.
"İnsani yardım alanında insani diplomasi son derece önemli"
IFRC Genel Sekreteri Chapagain, giderek daha fazla sayıda doğal afet meydana geldiğini belirterek, jeopolitiğin de işin içine girmesiyle bunlara müdahalenin son derece zorlaştığını söyledi.
Chapagain, son dönemlerdeki sağlık krizleri ve felaketlerin çoğunun iklimle bağlantılı olduğunu vurgulayarak, "Felaketler, sağlık krizi ve gıda güvensizliği nedeniyle büyük bir yerinden edilme görüyorsunuz. Ve yerinden edilme arttığında bu aynı zamanda jeopolitik bir gerilim de yaratıyor." ifadelerini kullandı.
Dünyadaki zenginlik konusunda büyük bir eşitsizlik olduğuna ve farklı krizlerin bağışçılar tarafından farklı şekilde ele alındığına dikkati çeken Chapagain, şunları söyledi:
"O kadar büyük bir umutsuzluk yaşanıyor ki insanlar artık bir gelecek ve umut kalmadığına dair bir noktaya ulaşmış durumdalar. İşin üzücü tarafı, bugün dünyada var olan zenginliğe, teknolojik yeniliklere, sağlık alanındaki ilerlemeye baktığımızda, bu dünyada yaşamak için en iyi zamanın bu zaman olması gerekir. Buna rağmen insani krizin arttığını, daha fazla insanın yardıma ihtiyaç duyduğunu ve kimin destek alıp kimin alamadığı konusunda büyük bir eşitsizlik olduğunu görüyoruz."
Chapagain, Afganistan gibi siyasi krizlerin olduğu bölgelerde asıl işin insani yardım örgütlerinin değil diplomasiye ait olduğunu dile getirerek, "Bence siyasi çözüm bulma konusuna büyük önem vermemiz gereken yer burası. Bence bu forumun konusu olan diplomasi de bu noktada çok önemli hale geliyor. Bu yüzden bu forumun çok önemli olduğunu düşünüyorum ve buraya ilk kez katılıyorum çünkü diplomasinin bir şekilde teşvik edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Bizim için ve insani yardım alanında insani diplomasi son derece önemli hale geliyor." şeklinde konuştu.
Kızılhaç'ın farklı bileşenlerinin oynadığı benzersiz rolün son derece önemli olduğunu ileri süren Chapagain, bazı zor bölgelere erişimi sürdürmenin, bazı hassas işleri yapmanın, cezaevlerini ziyaret etmenin, rehinelerin transferine yardımcı olmanın kritik öneme sahip ve çok karmaşık operasyonlar olduğunu sözlerine ekledi.
Chapagain, Gazze'deki çocuk felci aşısının başladığı ve bu konuda Filistin Kızılay'ına destek olduklarını hatırlatarak, "Bu süreçte duyduğum bazı hikayeler kalbimi kırdı. Bir anne çocuk felci damlasını alıyor ama yetersiz beslenme konusunda destek yok. Yani bir çocuk felçten ölmemeli ama yetersiz beslenmeden ölmesinde bir sakınca yok. İnsani yardım fonlarının sahada çalışan ve gerçekliği bilen insani yardım aktörleri tarafından çok daha esnek bir şekilde kullanılmasına izin vermeyen bürokrasinin, büyük bir zorluk olduğunu görüyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Gazze, karmaşık insani krizlerin en belirgin olduğu yer
UNRWA Dış İlişkiler ve İletişim Birimi Direktörü Alrifai ise ajansın Filistinli mültecilerin kalkınmasına katkı sağlamak amacıyla işgal altındaki Batı Şeria, Gazze Şeridi, Suriye, Lübnan ve Ürdün'de faaliyet gösterdiğini hatırlattı.
Üst üste gelen zorluklarla daha da karmaşık hale gelen insani krizlerin hiçbir yerde Gazze kadar belirgin olmadığının altını çizen Alrifai, saldırıların 18'inci ayına girdiğini ve kimsenin bu durumu görmezden gelemeyeceğini belirtti.
Alrifai, Hamas ile İsrail arasında varılan ateşkes anlaşması sonrasındaki 6 haftalık süreçte 2 milyon kişiye ulaşıldığını ve 50 bin çocuğun eğitimine destek verildiğini anımsatarak, ancak 2 Mart'ta insani yardımların engellenmesiyle umutların kaybolduğunu dile getirdi.
UNRWA'nın taraflı olduğuna dair iddiaların, İsrail hükümeti tarafından ortaya atılan "dezenformasyon kampanyasının" bir parçası olduğunu söyleyen Alrifai, Gazze'de açlığın ve sağlık risklerinin "endişe verici" seviyede olduğunu aktararak, ateşkesin geri getirilmesi için baskıların devam etmesi çağrısı yaptı.
