Ankara'da bulunan Anadolu Medeniyetleri Müzesinde 15 Aralık 2023 tarihi Cuma günü saat 14.30'da Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Kültür ve Tarih Vakfı (TÜRKTAV), Kazakistan'ın Ankara Büyükelçiliği ve Kazakistan Kültür, Arşiv ve Dokümantasyon Başkanlığı işbirliğinde “Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 100. Yılına Armağan” olarak yayımlanan Kazak Arkeolog Prof. Dr. Zainolla Samashev'in (Samaşev) “Eski Türk Betim Sanatı” kitabının tanıtım etkinliği ve “Ulu Bozkırın Altını” sergi açılışı gerçekleştirilecek.
“ULU BOZKIRIN ALTINI” SERGİSİ
Türklerin ata yurdu olan Kazak Altay’ının zengin kültürel mirası tüm dünyanın dikkatini çekmektedir. “Ulu Bozkır Altını” sergisinin dünyanın en iyi sergileri sıralamasında ilk beşe girmesi duyulan ilginin büyüklüğünün kanıtıdır. Serginin başlıca amacı sanat eserleri vasıtasıyla Türk halklarının kültür varlıklarını, ortak tarihini ve tarihsel geçmişinin köklerini göstermektir.
Sergilenecek olan sanat eserlerin büyük çoğunluğu M.Ö. VIII.-VII. yüzyıllara tarihlenen kurganlarda tespit edilmiş olup dönem sanatçılarının derin bir malzeme bilgisi ile el becerilerindeki ustalığını göstermektedir. Eserlerin çoğunluğunda bitkisel motiflerin yanı sıra hayvanlar ve mitolojik varlıklar betimlenmiştir. Hayvanlar ile doğaüstü varlıklar erken devir Türk sanatının en önemli tarzı olan gösterişli hayvan üslubunda tasvir edilmiştir.
Sergide sunulacak olan eserler çeşitli tarihsel dönemlere ait kurganların kazıları sırasında ele geçen altın buluntular, silah çeşitleri, günlük yaşamda kullanılan eşyalar, törensel giyim kuşam örnekleri ve at koşum takımı süslemeleriyle temsil edilmekle birlikte Kazakistan coğrafyasında yaşamış halkların zengin kültürel mirasını oluşturmaktadır. Söz konusu eserler, Doğu Kazakistan bölgesinde yer alan ve göçebe Saka topluluklarının soylularına ait olan Şilikti, Berel, Eleke Sazı ve Akjaylau gibi kurgan mezarlıklarından gelmektedir. Bununla birlikte ziyaretçiler, On Ok boylarının bir Yabgu Kağanına ait Eleke Sazı Anıt Mezar Külliyesinde saptanan ve eşi benzeri bulunmayan Kağan betimli altın kemer tokasını görme şansına sahip olabileceklerdir.
ZAİNOLLA SAMASHEV KİMDİR?
Prof. Dr. Zainolla Samashev, günümüz Kazakistan arkeolojisinin en önemli isimlerinden olmakla birlikte aynı zamanda Alman Arkeoloji Enstitüsünün bir üyesidir. 1947'de Doğu Kazakistan'ın Ulan ilçesinde doğan Samashev, 1970 yılında Ust-Kamenogorsk Pedagoji Enstitüsü'nün Tarih fakültesinden mezun oldu. 1980-1991 yıllarında Tarih, Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü'nün “arkeoloji” bölümünde çalıştı. 1993-1997 yıllarında UNESCO programı kapsamındaki Orta Asya Petroglifler Koleksiyonu'nda Fransız uzmanlarla birlikte çalıştı. Samashev, 2003-2010 yılları arasında Alman Maden Müzesi uzmanlarıyla Doğu Kazakistan'daki eski maden ve metal ve kalay madenciliğinin en eski cevher bölgelerini incelemek için ortak araştırmalar yürütmüştür. Bu çalışmalar sonucunda 2 ciltlik bir bilimsel katalog yayınlandı. Ayrıca, 1991'den itibaren çalıştığı, merkezi Almatı’da olan A.H. Margulana Arkeoloji Enstitüsünün Astana’daki bir şubesini organize etmiş ve 2012’ye kadar burayı yönetmiştir.
Samashev’in bilimsel ilgi alanı, antik çağlarda ve Orta çağlarda Orta Asya'da yaşayan halkların tarihini, kültürünü ve sanatını incelemeyi içermektedir. Ayrıca Samashev, Kazakistan'ın Taş Devri petrogliflerinden Kazakların etnografik kaya resimlerine kadar çeşitli bölgelerini araştırmaktadır. Kazakistan'ın kaya imgelerini incelemek için birçok makale ve birkaç monografik makale yazmıştır; burada taş üzerindeki imgelerin dönemselleştirilmesi ve kronolojisi ile arsa semantiğinin yorumlanması üzerine yapılan araştırmaların sonuçlarını bu makaleler aracılığıyla paylaşmıştır.
1998'den beri de Doğu Kazakistan arkeolojik seferine başkanlık etmekte olan Samashev, bu keşif gezilerinden en önemlisinden biri, Eski Türk döneminin höyüklerinden ve Kazak Altay'ın Berelya Ovası'ndaki Erken Demir Çağı'ndan elde edilen bulgulardır. Bereli'de bulunan veriler, Kazakistan'ın eski tarihinin sosyo-ekonomik düzen, politik yaşam ve Kazakistan'ın ilk binyılda yaşadığı halkların etnokültürel süreçleriyle ilgili bazı sorularına yeni bir perspektiften bakmayı mümkün kılmıştır.
Samashev, Kazakistan ve Orta Asya'nın arkeolojisini inceleyen 400'den fazla bilimsel çalışmanın yazarıdır ve bunların arasında yaklaşık 40 monografik çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmalardan biri “Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 100. Yılına Armağan” olarak yayımladığımız “Eski Türk Betim Sanatı” kitabı, ilk kez Türkçeye çevrilmiş olup bu çevirinin Türkçeye kazandırılması TÜRKTAV aracılığıyla gerçekleşmiştir.
