Yapılan sözleşme ile birlikte Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sistemi SİPER Ürün-1’in kabul faaliyetleri Mayıs 2024’e kadar tamamlanacak. Seri üretim kapsamında teslimatlar ise Ocak 2026’da başlayacak. HİSAR ailesinin ilk seri üretim üyesi ise 2025 yılının sonuna doğru teslim edilecek.
Ek olarak Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından tören sırasında paylaşılan görsellerde dikkat çeken birkaç ayrıntı yer almaktaydı. Alçak ve Orta İrtifa Hava Savunma Füze Sistemi olan HİSAR Seri Üretim Projesi’nin kapsamının genişletilerek Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na ilaveten Hava Kuvvetleri Komutanlığı da projeye dahil edildi. Paylaşılan görsellere göre Hava Kuvvetleri Komutanlığı, tek batarya / sistem içerisinde HİSAR A+ ve HİSAR O+ füzelerini birlikte tedarik edecek. Bu durumda HİSAR A+ füzeleri O+ içerisinde tek sistemde kendi içerisinde katmanlı bir yapı oluşturulacağı düşünülebilir.
Diğer bir durum ise teslim alınan HİSAR A+ fırlatıcılarının AİC modernizasyonu geçiren 35 mm sistemler ile birlikte kullanılabilecek olması. ASELSAN tarafından 35 mm Oerlikon toplarının parçacıklı ATOM mühimmatı ile birlikte tevcih edilerek modern bir sistem haline getirilmişti. Bu sistemde topların radar ile tespit edilen hedeflere ateş edebilmesi için AİC (Ateş İdare Cihazı) ASELSAN tarafından geliştirilmiştir. AİC, kritik tesisler ile sabit askeri birliklerin hava savunmasının etkin şekilde gerçekleştirilmesi amacıyla en güncel teknolojiye dayalı bir alçak irtifa hava savunma çözümü sunmaktadır. Tipik AİC takımı 1 adet Ateş İdare Cihazı (AİC), 2 adet 35mm Modernize Çekili Top ve 1 adet Alçak İrtifa Hava Savunma Füze Fırlatma Sistemi’nden (HİSAR-A FFS) oluşmaktadır. Yani AİC, HİSAR A+ sistemini de komuta edebilmektedir. Dolayısı ile HvKK HİSAR A+ füzelerini HİSAR O+ sistemi içerisinde veya AİC takımı içerisinde kullanabilir.
Deniz Kuvvetleri’nin hava savunmasında SAPAN dönemi
İmza töreni kapsamında açıklamalarda bulunan SSB Başkanı Prof. Dr. Haluk Görgün, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nın hava savunma sistemi ihtiyacı hakkında da açıklamalarda bulundu. Görgün, şu ifadeleri kullandı:
“Deniz Kuvvetlerimiz için KORKUT Sisteminin deniz versiyonu olan GÖKDENİZ Yakın Hava Savunma Sistemini gemilerimize entegre etmeye başladık. Böylece bu alandaki dışa bağımlılığı ortadan kaldırdık. Yakın hava savunmanın yanı sıra HİSAR sistemlerinin deniz türevi olan SAPAN sistemini geliştiriyoruz. En modern gemilerimizden dikey olarak fırlatılabilecek HİSAR ve SİPER füzelerimizi çok yakında şanlı Deniz Kuvvetlerimizin hizmetine sunacağız.”
16. Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı IDEF’23’te ROKETSAN MİDLAS Milli Dikey Atım Sistemi, kullanılabileceği füzelerle beraber ilk defa sergilenmişti. MİDLAS’ta SİPER Blok 1 uzun menzilli hava savunma füzelerine ek olarak HİSAR-D hava savunma füzelerinin quadpack (dörtlü paket) olarak kullanılabileceği görülmüştü. Yani yapılan son açıklama ile HİSAR-D’nin adının SAPAN olduğu bilgisi SSB Başkanı Prof. Dr. Haluk Görgün tarafından paylaşılmış oldu. 2022 yılının sonunda MİDLAS’tan HİSAR-D RF füzesinin ilk atışı yapılmıştı.
Quadpack kabiliyetli hava savunma füzelerinin ortak özelliği katlanır kontrol yüzeylerinin sağladığı düşük silüettir. Katlanır kontrol yüzeyleri, katlanma noktalarındaki parçaların bir hava savunma füzesinin maruz kalacağı kuvvetlere dayanması gerektiğinden sabit yerleşimli kontrol yüzeylerine göre daha fazla teknik zorluk içermektedir. Teknolojinin zorluğundan dolayı dünyada kullanımda olan quadpack kabiliyetli hava savunma füzeleri RIM-162 ESSM ve CAMM/CAMM ER olarak yer almaktadır.
SİPER
SİPER Projesi, Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) tarafından ülkemizin uzun menzilli bölge hava ve füze savunma sistemi ihtiyacını karşılamak amacıyla başlatılmıştır ve ASELSAN A.Ş., ROKETSAN A.Ş. ve TÜBİTAK SAGE İş Ortaklığı tarafından yürütülmektedir. Gerçekleştirilen test ile uçuş koşulları altında veri toplanarak, bu verilerin projenin ilerleyen aşamalarında yapılacak faaliyetler kapsamında kullanılması hedeflenmektedir.
SİPER Projesi kapsamında Ürün-1 sisteminin kabul faaliyetlerine ilişkin çalışmalar yürütülürken, Ürün-2’nin Sistem/Alt Sistem Geliştirme ve Test Aşaması da paralelde devam ediyor. SİPER Ürün-2, Ürün-1 ile aynı yer sistemlerine (radarlar, komuta kontrol, füze fırlatma sistemi, haberleşme sistemleri) sahip olup Ürün-2 füzesi daha uzun menzilde ve irtifada etkilidir. SİPER füzeleri sırasıyla şu menzillere sahiptir, SİPER Ürün-1, 100 km menzil, SİPER Ürün-2 ise 150 km menzile sahiptir.
SİPER Ürün-1 ve Ürün-2 arasındaki fark nedir?
SİPER Ürün-1, HİSAR O+ RF füzesi üzerinden geliştirilmiştir. ATMACA gemisavar füzesinin veya başka bir türevinin boosterına sahip olan füze, çift darbe (dual pulse) roket motoru ile 100 km menzile sahiptir. HİSAR füzelerinde vuruş olasılığı değerini yüksek tutmak için kullanılan dual pulse roket motoru ile füzeler, terminal safhaya ikinci motor ateşlenmiş vaziyette, yüksek hız ve TVC (thrust vector control) kabiliyetini muhafaza ederek girebilirler. Bu yüksek hız son safhada hedefin yüksek G manevralarına karşı füzenin hedefi kaçırmadan vurmasına yardımcı olur. SİPER Ürün-2 ise sıfırdan geliştirilmiştir ve tek kademe roket motoruna sahiptir. Bahse konu tek kademe roket motoru ile SİPER Ürün-2 daha yüksek menzil değerine sahiptir. Füzelerin ateşlenmesinden sonra booster gövdeden ayrılmakta ve serbest düşen boosterlar istenmeyen kazalara sebep olabilmektedir. Ürün-2’de booster olmaması bu tarz kazaları ortadan kaldırmaktadır.
Buna ek olarak geçtiğimiz aylarda TÜBİTAK SAGE Müdürü Gürcan Okumuş, SİPER Ürün-2 füzesinin menzilinin booster ile 1.5-2 kat artacağını belirtmişti. Gelişmeyi TEKNOFEST 2023 Ankara kapsamında Uzmanlar ile Sohbetler Programı’nda Kaner Kurt ile paylaşan Okumuş, şu ifadeleri kullanmıştı:
“SİPER çok önemli bir projemiz. TÜBİTAK SAGE, ASELSAN ve ROKETSAN ile yaptığımız projemizin test atışları başladı. Daha bir çok test atışı yapacağız. Bir kaç yıl içerisinde envantere girebilecek bir ürün. SİPER, monoblok bir ürün. Gelişim yolu da açık. Şu anki menzilinin 1.5-2 katına çıkabilecek bir potansiyeli var. Bir booster eklenerek daha farklı gelişim alanları olacak. Hava-hava ile başlamıştık. Hava savunma ile devam ediyoruz. SİPER, şu anki zirve noktası. Bir kaç sene sonra SİPER’in farklı füzelerini de konuşuyor olacağız.”
“SİPER Ürün-1 ve HİSAR Projelerinin Seri Üretim Sözleşmeleri İmza Töreni” sırasında sergilenen “SİPER Hava Savunma Sistemi Batarya Yapısı” maketinde hem 8×8 araç hem de çekili treyler üzerinde füze fırlatma araçlarının bulunması dikkat çekmişti Bu durum, füze fırlatma araçlarının sabit ve daha mobil konuşlanma esneklikleri ile kullanılacağının bir göstergesi olarak düşünülebilir. Proje kapsamında geliştirilmekte olan SİPER Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sistemi,
- Filo Seviyesi Ekipmanlar
- Filo Kontrol Merkezi
- Arama Radarı
- Batarya Seviyesi Ekipmanlar
- Atış Kontrol Merkezi
- Atış Kontrol Radarı
- Füze Fırlatma Sistemleri
- Füze Taşıma Yükleme Sistemleri
- Tam Atım Füzeler
- Haberleşme Sistemleri
- Haberleşme İstasyon Aracı
- Haberleşme Röle Aracı
- Destek Ekipmanları
- Bakım Onarım Aracı
- Sınıf Tipi Eğitim Simülatöründen
oluşmaktadır. Ayrıca 30 Aralık 2022 tarihinde paylaşılan test görüntülerinde ASELSAN UMAR (TEİRS) erken ihbar radarının yanında Alçak İrtifa Radar sisteminin de yer alması dikkat çekmişti. Daha önceki atışlı testlerde radar olarak sadece TEİRS yer almıştı.
Teknik Özellikler
• Sistem Azami Önleme Menzili : 150 km
• Önleme İrtifası : 0.1-30 km
• Yanca Kapsama : 360°
• Takip Edilebilecek Hedef Sayısı : 100
• Batarya Seviyesi Angaje Olunabilecek Hedef Sayısı: 10
• Batarya Seviyesi Güdülebilecek Füze Sayısı: 20
HİSAR-A+
Otonom HİSAR A+ zırhlı mekanize hareketli birliklerin hava savunma görevini icra etmektedir. Sistem her türlü arazi şartında hareket etme, hızlı mevzi değiştirme, kısa reaksiyon süresi, dik atım kabiliyetleri ile 360° koruma yeteneğine sahiptir.
Sistem herhangi bir unsura ihtiyaç duymadan hedefleri önleme kabiliyetine sahiptir. Radar, elektro optik sensörler, komuta kontrol, atış kontrol unsurları, haberleşme unsurları ve füzeler tek bir zırhlı paletli araç üzerinde bulunmaktadır. Ayrıca takım halinde ve üst komuta kontrol unsurları ile çalışma yeteneği de bulunmaktadır. HİSAR-A+ füzesi yüksek manevra kabiliyeti ve çift darbeli motor teknolojisine sahiptir. HİSAR-A+ füzesi 15 km menzile, 10 km irtifaya sahiptir.
HİSAR-O+ ve HİSAR-O+ RF
Yerli ve Milli imkânlarla geliştirilen HİSAR O+ Sistemi dağıtık ve esnek mimari yeteneğiyle nokta ve bölge hava savunma görevleri icra etmektedir. HİSAR O+ Sisteminin batarya ve tabur yapılarında teşkilatlanma alt yapısı bulunmaktadır. Sistem; Atış Kontrol Merkezi, Füze Fırlatma Sistemi, Orta İrtifa Hava Savunma Radarı, Elektro Optik Sistem, Kızıl Ötesi Arayıcı Başlıklı Füze ve RF Arayıcı Başlıklı Füze unsurlarından oluşmaktadır.
Bu kapsamda 2023 yılının Ağustos ayında HİSAR O+ Hava Savunma Sistemi’ne RF arayıcı başlıklı füze yeteneği kazandırıldığı bilgisi paylaşılmıştır. HİSAR HSS’ler Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın (KKK) ihtiyacına binaen başlatılmıştır ve bu nedenle HİSAR füzelerinin son safha güdüm tevcihi IIR olarak belirlenmiştir. Proje hava ve deniz kuvvetleri tarafından takip edilmektedir çünkü her ne kadar KKK için başlatılmış bir proje olsa da hava ve deniz kuvvetlerinin de HSS ihtiyacı bulunmaktadır.
Hava ve deniz kuvvetlerinin ihtiyacı ise daha çok HİSAR-O sistemine yöneliktir. Ancak ne deniz ne de hava kuvvetleri IIR güdümlü orta irtifa HSS’ye sıcak bakmamaktadır. Bu durum ise kuvvetlerin kendi yapılanmaları ve teknolojik yapıları ile ilgilidir. Bu nedenle HİSAR-O sisteminin veri bağı ile ara safha güdüm destekli aktif radar güdümlü bir sürümü geliştirilmiştir. Ancak yapılan son anlaşma ile birlikte HİSAR Seri Üretim Projesi’nin kapsamının genişletilerek Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na ilaveten Hava Kuvvetleri Komutanlığı da projeye dahil edilmiştir.
HİSAR-O+ sistemi standart olarak batarya seviyesinde 18 (3 atıcı araç), tabur seviyesinde 54 (9 atıcı aracı) önleme füzesi bulundurmaktadır. Savaş uçağı tespit ve takip mesafesi 40-60 km olan sistem >60 hedef takip edebilmektedir. Sistem IIR güdümlü füzeleriyle 25 km, RF güdümlü füzeleriyle tahminen 25-35 km bandında azami menzile sahiptir.