Dünya çapında Soğuk Savaş'a yaklaşımı bilimsel olarak değiştirmeyi başarmış bilim insanı, Türk Tarih Kurumu Üyesi Prof. Dr. Cemil Hasanlı, "Kızıl Elma Uğruna Çin-Sovyet Savaşı" adlı yeni kitabını yayımladı. Hasanlı'nın kaleme aldığı kitap, Bakü'de piyasaya sürüldü.
Hasanlı, önceki eserlerinde Doğu Türkistan konusunu ele almış ve bu bölgede yaşanan tarihi süreçleri derinlemesine incelemişti.
DOĞU TÜRKİSTAN’IN BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİ
Hasanlı, Doğu Türkistan'daki bağımsızlık mücadelesinin tarihi süreci ile ilgili Independent Türkçe'ye demeç verdi. Hasanlı, bölgenin Uygurlar başta olmak üzere birçok Türk kavminin vatanı olduğunu belirtti. 20. yüzyıl boyunca Uygur Türklerinin bağımsızlık mücadelesi verdiğini ifade eden Hasanlı, 1930-1950 yılları arasındaki döneme ışık tutan yeni kitabının kapsamının geniş olduğunu vurguladı. Yazar, 2021’de yayımlanan "Soviet Policy in Xinjiang" adlı eserinin ardından, son kitabının daha kapsamlı kaynaklar içerdiğini kaydetti.
TÜRKİYE’NİN ROLÜ
Doğu Türkistan milliyetçilerinin Türkiye'ye yönelik büyük umutlar beslediğini vurgulayan Hasanlı, liderlerin Türkiye'nin Pekin, Kabil ve Delhi büyükelçilikleriyle iletişim kurduğunu söyledi. Ancak Türk yetkililerin bu süreçte yalnızca dinleyici konumunda kaldığını ve yeterli destek verilmediğini belirten Hasanlı, Türkiye’nin hem Moskova hem de Pekin ile olan ilişkileri nedeniyle Doğu Türkistan’a yeterince sahip çıkamadığını ve bu durumun o dönemki uluslararası koşullarla bağlantılı olduğunu vurguladı.
"YANİ SİLAHLARI SADECE SES BOMBASIDIR"
Hasanlı ayrıca, "Türk Birliği" kurmayı hedeflediğini iddia eden kurum ve kuruluşların faaliyetsizliğine dikkat çekerek, "Onun için bu faaliyetsizlik, kayıtsızlık Doğu Türkistan mücadelesine asla ciddi katkılar sağlayamaz. Esef verici bir durumla karşı karşıyayız. Türk Birliği iddiasındaki Türkçüler ise içi boş açıklamalardan ve kuru tehditlerden öteye geçemiyorlar. Yani silahları sadece ses bombasıdır." ifadelerini kullandı.
BATI’NIN TEPKİLERİ
Son yıllarda Batı ülkelerinin, özellikle ABD’nin, Doğu Türkistan’da yaşanan insan hakları ihlallerine daha fazla dikkat çektiğini belirten Hasanlı, bu ülkelerin Çin’in politikalarına karşı çeşitli eleştirilerde bulunduğunu aktardı. Türk Cumhuriyetleri adını verdikleri "Türk Birliği" gibi girişimlerin etkinliğinden söz eden Hasanlı, bu tür organizasyonların Doğu Türkistan mücadelesine ciddi bir katkı sağlamadığını ve sadece sembolik açıklamalarla sınırlı kaldığını ifade etti.
ÇİN’İN SOYKIRIM POLİTİKALARI
Hasanlı, Uygur Türklerinin kendi vatanlarında baskı altında yaşadıklarını ve Çin’in Doğu Türkistan’ı hammadde bölgesi olarak gördüğünü ve bu durumun, bölgedeki ekonomik eşitsizlikleri daha da derinleştirdiğini ifade etti. 50-60 yıl önce nüfusun sadece yüzde 5'ini oluşturan Çinli oranının günümüzde yüzde 40’a yükselmiş olmasının, demografik yapıda ciddi değişiklikler yarattığının altını çizen Hasanlı, bu durumun Uygur Türkleri üzerindeki baskıları artırdığını aktardı.
Prof. Dr. Cemil Hasanlı’nın eserleri ve görüşleri, Doğu Türkistan’ın tarihi ve güncel durumu hakkında derinlemesine bir anlayış sunarken, bölgedeki insan hakları ihlallerine dikkat çekmekte ve uluslararası kamuoyunun sorumluluklarını hatırlatmakta.
