Dünyaya yakınlığı ve onlarca uzay aracının gönderilmesi sayesinde Mars, Güneş Sistemi’nin en detaylı incelenen gezegenlerinden biri oldu.
Yörüngedeki ve yüzeydeki araçlardan elde edilen veriler, Mars’ın kızıl renginin, gezegenin yüzeyini kaplayan toz içindeki paslanmış demir minerallerinden geldiğini ortaya koymuştu.
Ancak yeni bir araştırma, Mars’taki kızıl rengin, daha önce düşünüldüğü gibi hematitten değil, ferrihidrit adı verilen ve soğuk suyun varlığında oluşan bir mineralle ilişkili olabileceğini ortaya koydu.
Nature Communications dergisinde yayınlanan çalışma, Mars’ın geçmişinde suyun daha yaygın olduğunu gösterebileceği gibi, gezegenin yaşanabilir olup olmadığına dair yeni ipuçları da sağlayabilir.
Mars’taki toz tabakası incelendi
Mars yüzeyini kaplayan demir oksidin oluşumunu anlamak, bilim insanlarının gezegenin geçmiş iklimini ve çevresini yeniden kurgulamasına yardımcı olabilir. Ancak toz tabakasının incelenmesi oldukça zor.
Yeni araştırmada bilim insanları, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Mars Express ve ExoMars Trace Gas Orbiter görevlerinden, ayrıca NASA’nın Mars Keşif Uydusu ve gezginleri Curiosity, Pathfinder ve Opportunity’den elde edilen verileri kullandı.
Trace Gas Orbiter'ın CaSSIS görüntüleme sistemi, Mars'taki toz partiküllerinin büyüklüğünü ve bileşenlerini belirledi.
Araştırmacılar daha sonra, laboratuvar ortamında Mars tozunun benzerini üreterek farklı demir oksit türlerini inceledi. Ferrihidrit ve bazalttan oluşan bu karışım, Mars tozuyla en iyi eşleşen bileşim olarak belirlendi.
Mars’ın geçmişi yeniden yazılabilir
Araştırma ekibinden Adomas Valantinas, elde edilen bulguların Mars’ın geçmişine dair önemli bilgiler sunduğunu belirtti.
“Mars hâlâ kızıl gezegen, ancak neden kızıl olduğuna dair anlayışımız değişti” diyen Valantinas, ferrihidritin sadece su varlığında oluşabileceğini ve bu nedenle Mars’ın, düşünülenden çok önce paslandığını ortaya koyduğunu ifade etti.
Bu bulgular, Mars’ın su içeren mineral tabakalarının gezegenin yüzeyinde yaygın olduğuna işaret ediyor. Mars’ın yaklaşık 3 milyar yıl önce yoğun volkanik faaliyete sahne olduğu ve bu sürecin buzları eriterek su ve kaya etkileşimlerini tetiklemiş olabileceği belirtiliyor.
Gelecekte, NASA ve ESA'nın ortak Mars Numune Dönüş Programı kapsamında gezegenden getirilecek kaya ve toz örnekleri, Mars’ın su geçmişine dair daha kesin veriler sunabilir. Bilim insanları, bu numunelerin analiz edilmesiyle Mars’ın atmosferinin ve su döngüsünün geçmişte nasıl işlediğini daha iyi anlamayı umuyor.
