AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, çip ve yarı iletkenler, yeni teknolojilerin bel kemiği olarak görülürken, akıllı telefonlardan bilgisayarlara, sanayi makinelerinden elektronik ürünler ve askeri sistemlere sayısı alanda kullanıma sahip.
Elektrik akımlarını kontrol etme ve veri saklama gibi getirdiği teknolojik yeniliklerin yanı sıra ekonomik büyümeyi de destekleyen yarı iletkenler, 2024’te de sektörel bazda önemli gelişmelere sahne olurken, piyasa büyüklüğünün 600 milyar doları geçtiği tahmin ediliyor.
Uluslararası danışmanlık şirketi PwC’nin “Yarı iletken endüstrisinin durumu” başlıklı raporunda, küresel çip ve yarı iletken sektör büyüklüğünün 2030’a kadar 1 trilyon doların üzerine çıkacağı öngörüsüne yer verildi.
Doğu ve Güney Çin Denizi arasında bulunan ada ülkesi Tayvan, ABD ve Çin arasındaki jeopolitik rekabetle gelişmelerin odağında bulunurken, özellikle dünyada 7 nanometrenin altındaki gelişmiş çiplerin yaklaşık yüzde 60’ı burada üretiliyor.
Uluslararası Data Şirketi'nin (International Data Corporation-IDC) yayımladığı “Küresel Yarı İletken Teknolojisi Tedarik Zinciri” başlıklı raporuna göre, yarı iletken sektörü yapay zeka ve yüksek performanslı bilgisayarlara yönelik taleple birlikte büyümeye devam ediyor.
Küresel yarı iletken sektörünün 2025’te yüzde 15 büyümesinin beklendiğine işaret edilen raporda, “Bulut veri merkezlerinden, belirli endüstri alanlarına kadar değişen büyük uygulama pazarlarının, yarı iletken endüstrisi için yeni bir patlamanın habercisi olan güncellemelerden geçmesi bekleniyor.” ifadesine yer verildi.
Raporda, özellikle 2 nanometre çip üretiminin 2025’e damga vurmasının beklendiğini kaydedilirken, Taiwan Semiconductor (TSMC), Samsung ve Intel’in bu alandaki rekabetinin kızışacağı belirtildi.
IDC raporunda, küresel yarı iletken endüstrisi için 2025’te çift haneli büyüme beklendiğine işaret edilirken, “Endüstrinin jeopolitik riskler, küresel ekonomi ile arz ve talepteki değişiklikler dahil olmak üzere birden fazla değişken ekseninde yolunu bulması gerekecek.” denildi.
NVIDIA’nın hızlı yükselişi
ABD’de 1993’te kurulan Nvidia, yarı iletken sektöründeki diğer rakiplerine kıyasla daha genç bir şirket konumunda bulunurken, son yıllarda gerçekleştirdiği atılımlarla hızla alanında en etkili şirketlerden birisi haline geldi.
Grafik işleme birimleriyle (GPU) tanınan şirket, GeForce ve RTX gibi teknolojileri sayesinde yapay zeka ve oyun alanlarında hakim bir pozisyona sahip.
Yapay zeka alanındaki gelişmelerle talebin yoğun bir şekilde arttığı veri merkezleri için ürettiği ürünlerle küresel siparişlere yetişmekte zorlanan Nvidia, üçüncü çeyrekte elde ettiği 35,1 milyar dolar gelirle de rekor kırdı.
Japonya merkezli Mizuho Securities’in tahminlerine göre, Nvidia, ChatGPT gibi yapay zeka teknolojilerinde kullanılan çip sektöründe şu anda yüzde 70 ila 95 arasında paya sahip.
Uzmanlar, sağlık, otomotiv ve bulut gibi alanlarda yaşanan gelişmelerle Nvidia’nın yapay zeka konusundaki kritik konumunu korumasını bekliyor.
ABD’li şirket 25 Aralık itibarıyla 3,4 trilyon dolar piyasa değerine sahip.
Dünyanın en büyük bağımsız yarı iletken üreticisi TSMC
TSMC’nin ürettiği yüksek teknolojili yarı iletkenler, yüksek performanslı bilgi işlem, mobil cihazlar ve yapay zeka odaklı yenilikler için tüm dünyada talep görürken, şirketin müşterileri arasında Nvidia, Apple ve Broadcom gibi teknoloji devleri de bulunuyor.
Yapay zeka çiplerine yönelik güçlü talep sayesinde ekimde net karını yıllık bazda yüzde 54 artırarak 10,1 milyar dolara çıkartan şirket, stratejik önemi nedeniyle ABD ile Çin arasında Tayvan ekseninde yaşanan jeopolitik gerginliklerin odağında yer alıyor.
TSMC, bu nedenle hem tedarik zinciri konusunda esnekliğini artırmak hem de bölgesel talepleri karşılayabilmek için küresel ölçekte faaliyetlerini genişletmeye çalışıyor.
ABD'deki yeni Arizona tesisinde Blackwell adlı yapay zeka çipleri üreten TSMC, Japonya’daki ilk fabrikasını da şubatta faaliyete geçirdi ve Almanya’daki tesisine de yaklaşık 4 milyar dolar yatırım yaparak bu kıtada da genişleyeceğini duyurdu.
TSMC’nin Arizona’daki fabrikasında üretilen çiplerin verimlilik oranının, Tayvan'daki benzer tesislere kıyasla yaklaşık 4 puan daha yükseğe çıkması ise sektörde yankı bulan bir başka gelişme olarak bu yıl ön plana çıktı.
Tayvanlı şirket 25 Aralık itibarıyla 1 trilyon dolar piyasa değerine sahip.
Broadcom hisseleri bu yıl yüzde 120 artış kaydetti
Nvidia’nın yanı sıra ABD’de yarı iletken sektöründe dikkat çeken şirketler arasında yer alan Broadcom, çok yönlü ağ çözümleri, geniş bantlı modemler ve kablosuz ağ ürünleriyle tanınıyor ve Apple, TSMC gibi endüstri devleriyle ortaklıklar kurdu.
Yapay zeka teknolojilerine yönelik odakladığı çözümler sayesinde Broadcom’un hisse değeri bu yıl ABD borsasında yüzde 120’den fazla büyürken, şirket nisan ayında da bulut yazılımlarında faaliyet gösteren VMware'i satın aldı.
ABD’li şirket 25 Aralık itibarıyla 1 trilyon dolar piyasa değerine sahip.
ASML, Uç Morüstü (EUV) litografi makinelerinde lider konumda
1984’te kurulan Hollanda merkezli ASML, Avrupa’nın en büyük ve önemli şirketleri arasında yer alıyor. Yarı iletken üretiminde kullanılan fotolitografi sistemlerinde uzmanlaşan şirket, yapay zeka, 5G ve yüksek performanslı bilgisayar işlemleri için kritik öneme sahip daha küçük ve verimli çiplerin üretimini sağlayan Uç Morüstü (EUV) litografi makinelerinin en büyük tedarikçisi konumunda.
Sektörün önde gelen şirketleri TSMC, Nvidia ve Intel’le ortaklıklar yürüten ASML, 2024’ün üçüncü çeyreğinde 7,5 milyar avro satış geliri elde ederek önemli başarıya imza attı.
Hollandalı şirket 25 Aralık itibarıyla 286 milyar dolar piyasa değerine sahip.
Çinli şirketler ve Samsung’dan adımlar
Bellek teknolojileri konusunda sunduğu çözümlerle ön plana çıkan Güney Kore merkezli Samsung, yapay zeka, bulut ve oyun uygulamalarında kullanılan veri depolama ve işleme konusunda teknolojiler geliştiriyor.
ABD’li teknoloji şirketleriyle de işbirliği yürüten Samsung, küresel tedarik zincirleriyle ilgili sorunları azaltmak için ABD’deki üretim tesislerine yatırımlarını artırmayı planlıyor.
Şirket 25 Aralık itibarıyla 248 milyar dolar piyasa değerine sahip.
Batılı ülkeler dışında "Küresel Güney” ülkelerinden Çin, HiSense, Biren, SMIC gibi firmalarla önemli bir çip ve yarı iletken üretim kapasitesine sahip.
Özellikle yatırım fonları aracılığıyla yaklaşık on yıldır yerli yarı iletken endüstrisini teşvik eden Çin, vergi muafiyetleri ve kredi programlarıyla da sektöre destek veriyor.
Çin hükümetinin yarı iletken sektörüne ilişkin toplam teşvik paketinin 190 milyarı geçtiği tahmin ediliyor.