Fikirleri, eserleri ve Türkoloji çalışmalarıyla Türk dünyasına hizmet eden Kırım Tatarı Çobanzade, bugün şehadetinin 87. yılında rahmet, minnet ve saygıyla anılıyor.
Kırım Tatar Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade’nin Hayatı ve Bilimsel Mirası
15 Mayıs 1893’te doğan Bekir Sıtkı Çobanzade, Kırım’ın Karasupazar şehrinde ilk ve orta öğrenimini tamamladıktan sonra İstanbul’da Arapça ve Fransızca öğrendi. 1915’te Odesa’ya giderek Slav dilleri üzerine çalışmalar yapan Çobanzade, dilbilime olan ilgisini pekiştirdi. 1916 yılında Budapeşte Üniversitesi’ne giden Çobanzade, Kıpçaklara ait en önemli yazılı kaynaklardan biri olan Codex Cumanicus’u (Kuman/Kıpçak Sözlüğü) inceledi. 1920’de doktora unvanını alarak vatanı Kırım’a döndü.
Çobanzade, Türkoloji çalışmalarına büyük katkılar sağladı. 1926 yılında Bakü’de düzenlenen I. Türkoloji Kongresi’nde, Türk lehçeleri arasındaki ilişkiler ve Türk Tatar dillerinde bilimsel terminoloji üzerine önemli bildiriler sundu. Sovyetler Birliği’nde çeşitli komisyonlarda görev alarak Türk lehçeleri ve imla konusunda çalışmalar gerçekleştirdi. Almanca, Fransızca, Arapça, Macarca, Çekçe ve Lehçe gibi dilleri iyi bilen Çobanzade, Türk lehçeleri ve dilbilimi üzerine 120’den fazla kitap ve makale yayımladı. 1932’de SSCB İlimler Akademisi Kafkas Şubesi ve 1935’te Paris Linguistik Cemiyeti’ne üye olarak seçildi.
Ancak, Stalin’in siyasi kıyımları, Çobanzade’yi de etkiledi. Kırım Tatar Türkolog, Azerbaycan başta olmak üzere çeşitli Türk devletlerinde üniversitelerde çalışmak zorunda kalsa da Sovyet baskısından kurtulamadı. 13 Ekim 1937’de Sovyet yetkililerince kurşuna dizilerek şehit edilen Çobanzade, ardında derin bir bilimsel miras bıraktı. Onun hayatı, Türk dünyasında bilim ve kültüre adanmış bir yolculuğu temsil ediyor.
