Türkiye'nin İstanbul şehrinde 4-7 Ekim 2024 tarihleri arasında Uluslararası Doğu Türkistan STK’lar Birliğinin ev sahipliğinde 7. Uluslararası Doğu Türkistan Milli Birlik Şurası ve 16. Dünya Doğu Türkistanlılar Kardeşlik Buluşması gerçekleştirildi. Etkinliğe, başta Türkiye olmak üzere 30’dan fazla ülkeden gelen Uygur diaspora liderleri, siyasiler, parlamenterler, aydınlar, akademisyenler, çeşitli sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve gazetecilerden yüzlerce kişi katıldı.
Milli Birlik Şurasında Doğu Türkistan davasının gündemdeki durumu ve Doğu Türkistan mücadele stratejileri kapsamlı bir şekilde ele alındı. Açılış töreni ve selamlama konuşmalarının ardından, Doğu Türkistan ve Çin’in uyguladığı soykırım politikalarıyla ilgili konular, farklı başlıklar altında düzenlenen iki günde devam eden panelde tartışıldı.
SOYKIRIMIN ULUSAL ETKİSİ: NİTELİKLERİ, SONUÇLARI VE ETKİLERİ
“Soykırımın Ulusal Etkisi: Nitelikleri, Sonuçları ve Etkileri” başlıklı panel, Fatma Er’in moderatörlüğünde gerçekleşti. Panelde Nur Muhammed Turkistani, Doç. Dr. Alimcan Buğda ve Dr. Adilcan Eruygur’un sunumlarıyla Doğu Türkistan’da devam eden soykırımın ulusal çapta toplumsal ve kültürel etkileri ele alındı.
ASYA’DA YAYILMACI ÇİN TEHLİKESİ
Abdulahad Udun’un moderatörlüğünde gerçekleşen “Asya’da Yayılmacı Çin Tehlikesi” konulu panelde, Prof. Dr. Mahesh Ranjan Debata, Prof. Dr. Yaşar Sarı, Dr. Sadia Rahman, Doç. Dr. Ömer Kul ve Prof. Dr. Seiji Nishihara, Çin’in Asya’daki artan etkisi ve tehditleri, enerji politikaları, Bir Kuşak Bir Yol Projesi, bölgesel dengeler ve Şi Cinping iktidarında artan güvenlik sorunları hakkında sunum yaptı.
ÇİN’İN YÜKSELEN GÜCÜ VE UYGUR SOYKIRIMININ KÜRESEL YANSIMALARI
“Çin’in Yükselen Gücü ve Uygur Soykırımının Küresel Yansımaları” konulu panelde, Abdureşid Eminhaci’nin moderatörlüğünde, Dr. Adrian Zenz, Doç. Dr. Erkin Ekrem, Adam Turan ve Muhammed Demirovic kapsamlı sunumlar yaptı. Panelde, Doğu Türkistan’daki soykırımın son 10 yıldaki küresel etkileri ve uluslararası toplumun tepkileri, bu bağlamda uluslararası alanda yapılan çalışmalar, sivil diplomasi girişimleri ve sonuçları, bölgeyle ilgili bilimsel araştırmaların önemi, raporlama çalışmalarında karşılaşılan zorluklar ve bunlara yönelik çözüm yolları tartışıldı.
ÇİN’İN ARAP-İSLAM ÜNYASINDA ARTAN NÜFUZU VE DOĞU TÜRKİSTAN MESELESİ
“Çin’in Arap-İslam Dünyasında Artan Nüfuzu ve Doğu Türkistan Meselesi” başlıklı panel, Muhammed Emin Uygur’un moderatörlüğünde, Dr. Essam Abdel Shafi, Prof. Dr. Muhammed Essam Laorussi, Prof. Dr. Masut Sabri, Prof. Dr. Essam Faour Malkawi, Mustafa Ashour ve Khaled Al Shareef’in kapsamlı sunumlarıyla gerçekleşti.
Panelde, Çin’in Arap-İslam dünyasındaki artan etkisi ve uluslararası ilişkilerde Doğu Türkistan meselesinin yeri, küresel çapta iş birlikleri ve Doğu Türkistan’ın mevcut durumu üzerindeki etkileri gibi konular detaylıca incelendi, sorular cevaplandı.
SOYKIRIMIN DURDURULMASI VE İŞGALİN SONLANDIRILMASI
“Soykırımın Durdurulması Ve İşgalin Sonlandırılması” başlıklı panel, Abdusselam Alim’in moderatörlüğünde ve Prof. Dr. Afandi Saleh, Sujeet Kumar, Dr. Kadir Temiz, Mohd Khairul Anwar Ismail, Prof. Dr. Abdullah al-Ashal’ın sunumlarıyla gerçekleşti. Panelde, Çin komünist Parti (ÇKP) rejiminin Doğu Türkistan’daki sistematik soykırım politikaları, işgalin yarattığı sonuçlar karşısında, işgalin sona erdirilmesi adına diasporada yapılabilecek çalışmalar ve yeni stratejilerin geliştirilmesi konuları ele alındı.
DOĞU TÜRKİSTAN İSTİKLALİNİN ANA İLKELERİ
“Doğu Türkistan İstiklalinin Ana İlkeleri” konulu panel, Av. Nurmuhammed Turkistani, Siracettin Azizi, Abdussala Alim ve Doç. Dr. Ataullah Şahyar’ın değerlendirmeleriyle ele alındı.
Katılımcılar, “Sivil Diplomasi – Yeni Fırsatlar ve İnisiyatifler,” “Doğu Türkistan Diasporası – Kimlik Krizi ve Kültürel Kimliğin Aktarılmasında Karşılaşılan Zorluklar,” “Doğu Türkistan Davasında Medyanın Rolü,” “Uluslararası Doğu Türkistan İnisiyatifleri,” “Yeni Neslin Kültürel Kimliği Aktarmadaki Sorunları,” “Doğu Türkistan Davasında Yeni Nesil – Gelişim ve Dayanışma” ve “Doğu Türkistan İnsan Hakları Araştırmaları” gibi konuları, gruplar halinde yapılan çalıştaylarla tartışarak tamamladı.
