AA-Trump'ın, Harvard'ı "vergiden muaf statüsünü" kaldırmakla tehdit etmesi sonrası üniversitelere sağlanan finansman ve hakların geleceği gündeme geldi.
Vergi hukuku alanında çalışan uzmanlar, Trump'ın bu söyleminin yasalardaki karşılığını, hukuka uygunluğunu ve geçerliliğini sorgulamaya başladı.
Vergi muafiyeti statüsünün şartları ve sınırları
ABD'de 1909 yılında yürürlüğe giren Gelir Yasası'na göre, "tamamen dini, hayır veya eğitim amaçlı" faaliyet gösteren kar amacı gütmeyen kuruluşlar, kamu yararına hizmet etmeyi sürdürebilmeleri için vergiden muaf tutuluyor.
Bu çerçevede IRS, üniversitelerden kilise ve vakıflar gibi hayır kurumlarına kadar yaklaşık 2 milyon kuruluşa "vergi muafiyeti statüsü" tanıdı.
Statü kapsamında bu kuruluşlar, federal gelir vergisi ödemekten muaf tutulurken yapılan bağışlar da IRS tarafından vergi indirimine tabi olarak değerlendiriliyor.
Öte yandan, yöneticilere usulsüz ödeme yapmak, seçim dönemlerinde siyasi adayı desteklemek ya da hayır amacı gütmeyen ticari faaliyet yürütmek gibi gerekçelerle bu kuruluşlar, "vergi muafiyeti statüsünü" kaybedebiliyor.
Uzmanlara göre Trump, "vergi muafiyeti iptali" talebinde bulunamaz
ABD basınına konuşan uzmanlar, IRS'nin yasal açıdan kuruluşların vergi muafiyeti statüsünü iptal etme yetkisine sahip olduğunu belirtti.
Bu durumun ise genellikle üç yıl üst üste yıllık bilgi beyannamesini sunmamak gibi vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi neticesinde gerçekleştiğine işaret edildi.
Diğer yandan, hukuk uzmanları, Trump'ın, yasalar gereği vergi muafiyeti statüsüne sahip kuruluşların bu haktan mahrum bırakılmasını talep edemeyeceğini vurguladı.
ABD Kongresinin 1998'de çıkardığı yasa çerçevesinde Başkan'ın doğrudan ya da dolaylı olarak IRS'den vergi mükelleflerini araştırmasını, denetlemesini veya bu kuruluşların vergi muafiyeti statüsünü kaldırmasını talep etmesi yasak.
Yasa, ayrıca IRS ile federal yetkililerin, ideolojik nedenlerle bireyleri veya kuruluşları hedef almasını da yasaklıyor.
Loyola Üniversitesi Chicago Hukuk Fakültesinden Profesör Sam Brunson, CBS News'e verdiği demeçte, IRS'nin Harvard'ın Gazze'ye destek gösterilerine müdahale etmeyerek veya Trump yönetiminin çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık karşıtı politikalarına uymayarak "kamu politikasını ihlal ettiğini" öne sürebileceğini söyledi.
IRS'nin bu iddia kapsamında üniversitenin vergi muafiyetini kaldırabileceğini anlatan Brunson, üniversitelerin Anayasa'ya göre ifade özgürlüğüne sahip olması neticesinde IRS'nin bu gerekçesinin mahkemede geçerli sayılmayacağını savundu.
Brunson, Trump'ın IRS'ye Harvard'ın vergi muafiyetini kaldırma talimatı vermesinin açıkça yasaya aykırı olacağını kaydetti.
Öte yandan, Beyaz Saray'dan CBS'e gönderilen e-postada, "IRS tarafından atılacak tüm adımlar, Başkan'dan bağımsız şekilde yürütülecektir. Herhangi bir kurumun vergi statüsünün ihlaline yönelik soruşturmalar, Trump'ın bu hafta sosyal medyada Harvard'ın vergi muafiyetini sorgulamasından önce başlatılmıştır." ifadeleri kullanıldı.
Üniversitelerin müfredat ve kadro özgürlüğü, anayasal güvence altında
Eğitim amaçlı misyonları nedeniyle "vergi muafiyeti statüsündeki" özel ve devlet üniversiteleri, sundukları eğitimin içeriğini belirleme konusunda geniş alana ve özgürlüğe sahip.
Yasalara göre eğitim kurumlarının "neyi nasıl öğretecekleri, öğrenci veya öğretim görevlisi kadrosunun kimlerden oluşacağı" konusunda özgür olduklarına dikkati çeken uzmanlar, kurumların müfredatının "vergi muafiyeti statüsünü" etkilemeyeceğini anlattı.
Chicago Üniversitesi Hukuk Fakültesinden akademisyen Genevieve Lakier, ABD Anayasası'nın birinci ek maddesi kapsamında hükümet tasvip etmese bile kar amacı gütmeyen kurumların misyonlarını özgürce sürdürme hakkına sahip olduklarını belirtti.
Lakier, federal yönetimin, bir okulun veya öğrencilerinin görüşleri ile müfredatını gerekçe göstererek bu eğitim kurumuna sağlanan finansmanı kesmesinin ya da vergi muafiyetini kaldırmakla tehdit etmesinin yasalara aykırı olduğunu savundu.
Trump ile Harvard arasındaki anlaşmazlık
ABD'de Donald Trump yönetimi, aralarında Harvard'ın da olduğu birçok üniversiteye yönelik, başta Filistin yanlısı kampüs protestoları ile çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık programlarını gerekçe göstererek federal fonları dondurma tehdidinde bulunmuştu.
Federal yönetimin bu tehdidine karşılık Harvard Üniversitesi, Trump'ın "üniversitede reform" yönündeki taleplerini kabul etmeyeceğini açıklamıştı. Trump yönetimi de Harvard'a sağlanan 2,2 milyar dolarlık fonun ve 60 milyon dolarlık sözleşme bedelinin dondurulmasına karar vermişti.