Başkent Valetta yakınlarındaki Ta Qali'deki fuar merkezinde başlayan toplantının açılışını, ev sahibi Malta Dışişleri, Avrupa İşleri ve Ticaret Bakanı Ian Borg ve AGİT Parlamenter Asamblesi (PA) Başkanı Pia Kuma yaptı.
Malta Dışişleri, Avrupa İşleri ve Ticaret Bakanı Borg açılış konuşmasında, bu toplantıya ev sahipliği yapmalarının, 60 yıllık tarihlerinde gurur verici bir kilometre taşı olduğunu söyledi.
Dönemin ABD Başkanı George H.W. Bush ile eski Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov'un 1989'da Malta'daki görüşmelerini hatırlatan Borg, zaman kökten değişse de yoğun jeopolitik rekabetlerin, Avrupa'nın barış ve güvenliğine yönelik tehditlerin var olduğunu, Malta olarak barış ve diyalog savunucusu olarak durduklarını belirtti.
Borg, "AGİT bölgesinde ve ötesindeki güvenlik tehditleri ile küresel bölünmeler devam ederken uçurumun kenarında bir AGİT bulduk. Eylül ayından bu yana atanmış üst düzey bir lider yok. 50 yılın ardından teşkilatı kimin yöneteceği konusunda bir anlaşma yok ve 2021'den bu yana birleşik bir bütçe yok." dedi.
Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısını kınayan Borg, "Rusya Federasyonu'nu, uluslararası olarak tanınan Ukrayna topraklarından çekilmeye ve bu savaşı sona erdirmeye çağırıyoruz. Son tırmanış ve saldırılar derhal durdurulmalı ve kapsamlı, adil ve kalıcı bir barışa yol açacak bir diplomatik sürecin yolu açılmalıdır. Ayrıca, yasa dışı şekilde gözaltına alınan Vadym Golda, Maxim Petrov, and Dmytro Shabanov olmak üzere 3 AGİT çalışanının derhal ve koşulsuz serbest bırakılması çağrısında bulunuyorum." diye konuştu.
Borg, kriz zamanlarında iletişim kanallarının açık ve işlevsel tutulması gerektiğini belirterek "Malta'da başkanlığımızın bu hassas anında, bu kritik kararları almamızda bize yardımcı olmak için tam desteğinizi, işbirliğinizi ve esnekliğinizi talep ediyorum. Bu teşkilat için ortak sorumluluğumuzdan ve çok taraflılığa olan bağlılığımızdan sürekli olarak bahsediyoruz. Konuştuklarımızı eyleme dökme zamanı. Önümüzdeki iki günde alınacak kararlar, örgütü nihayet daha sürdürülebilir, etkili ve dayanıklı bir geleceğe doğru bir yola koyup koyamayacağımızı belirleyecek." ifadelerini kullandı.
AGİT PA Başkanı Kuma da teşkilatın bölge için önemine işaret ederek bu toplantıda AGİT'in 4 önemli pozisyonunu üye ülkelerin belirleyecek olmasının, organizasyonun güçlenmesi için önemli bir adım olduğunu kaydetti.
Kuma, güvenliğin bir ayrıcalık olmadığını, herkes için gereklilik olduğunu belirterek bugün karşılaşılan sınamaların başında Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı savaş olduğunu kaydetti.
"Bu savaş, yalnız Rusya'nın Ukrayna'dan askerlerini çekmesi ve Helsinki Nihai Senedi'ne saygı göstermesiyle sona erebilir" diyen Kuma, barış görüşmelerine her zaman açık olunması gerektiğini, bununla beraber Ukrayna'nın barış görüşmelerinin zaman ve koşullarını belirlenmesinin önem arz ettiğini dile getirdi.
Bakan Fidan katılıyor
AGİT 31. Bakanlar Konseyi toplantısına, çoğu bakan düzeyinde olmak üzere 57 ülke katılıyor.
Toplantıda Türkiye'yi, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan temsil ediyor. Bakan Fidan, toplantının yarın düzenlenecek ilk genel oturumda hitapta bulunacak.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Ukrayna Savaşı’nın başından bu yana ilk kez bir AB ülkesinde
Toplantının öne çıkan bir diğer önemli detay, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un katılımı oldu. Rus bakan, AGİT toplantısı vesilesiyle Ukrayna'ya 24 Şubat 2022’de başlattıkları savaşın başından bu yana ilk kez bir Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeye gelmiş oldu.
Aynı zamanda ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın da katılması nedeniyle bu toplantı, Ukrayna Savaşı'nın başından bu yana ABD ve Rusya Dışişleri Bakanlarının aynı etkinlikte hazır bulunmaları açısından da önem taşıyor.
Bu arada, Lavrov’un toplantıya katılması, bazı ülkelerin tepki göstermesine yol açtı.
Malta basınına yansıyan bilgilere göre, Polonya Dışişleri Bakanı Radoslaw Sikorski, "Sayın Lavrov ile aynı masada oturmayacağım. Lavrov, Rus işgali ve Rusya'nın Ukrayna'da yaptıkları hakkında yalan söylemek için buraya geliyor. Rusya her örgütü bozuyor. Rusya'nın Ukrayna'dan çıkması gerekiyor ve ancak o zaman bu örgüt mantıklı hale gelecek." dedi.
Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp da gazetecilere yaptığı açıklamada, Lavrov ile el sıkışma niyeti olmadığını ve kendisinden uzak durmak istediğini söyledi.
AGİT 31. Bakanlar Konseyi Toplantısı
Malta'da yarın akşam sona erecek toplantıda, Avrupa-Atlantik ve Avrasya coğrafyasındaki güvenlik durumunun değerlendirilmesi, güncel sınamaların ele alınması ve AGİT’in gündemindeki konular ile işleyişine dair hususlar hakkında görüş alışverişinde bulunulması bekleniyor.
Bu yılki toplantıda ayrıca, Teşkilat Genel Sekreterliği dahil AGİT'teki dört üst düzeyli pozisyona yapılacak atamaların da ele alınması bekleniyor.
Toplantının ardından AGİT Dönem Başkanlığı'nı 2025 yılında Finlandiya devralacak. Finlandiya'nın Dönem Başkanlığı, AGİT'in temelini oluşturan 1975 tarihli Helsinki Nihai Senedi'nin 50. yıl dönümüne denk geliyor.